SERİ MUHAKEME USULÜ
Seri muhakeme usulü 24.10.2019 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 7188 sayılı yasanın 23. Maddesi ile yürürlüğe girmiş ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’ nun 250. Maddesinde kendisine yer bulmuştur.
Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği ise 31.12.2019 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
Yasada sınırlı olarak sayılan suçlarla ilgili özel bir muhakeme usulü getirmiş olup, yasa maddesi ve yönetmelik hükümleri incelendiğinde Cumhuriyet Savcılarının yetkilerini bu usul ile sınırlı olarak genişletmektedir.
Bu usulün işletilebilmesi için Cumhuriyet Savcısının şüpheli hakkında Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi kararı vermeyecek olması gerekmektedir. Yasada ve yönetmelikte bu hususun özellikle üzerinde durulmuştur. İşbu şartların oluşması halinde Seri Muhakeme Usulünün uygulanması yasal bir zorunluluktur.
Önödeme ve uzlaştırma kapsamında suçlar bu usule tabi değildir. Bu usule ilişkin uygulama ancak şüphelinin müdafi huzurunda işbu muhakeme usulüne kabul etmesi halinde geçerlidir. Seri muhakeme usulü hukukumuza yeni bir zorunlu müdafilik sistemi getirmektedir. Şüpheli bu aşamada var ise özel müdafinden yararlanabilmekte yok ise kendisine baro tarafından müdafi tayin edilmektedir.
Bu yeni usul ancak şüphelinin isteği ve bu isteğinin müdafi huzurunda tutanak altına alınması koşulu ile uygulanabilmektedir. Bu usulün uygulanması sebebiyle şüpheli hakkında yakalama veyahut zorla getirme kararı verilemez. Şüphelinin teklifi kabulü sonrası bu kararından vazgeçmesi halinde, seri muhakeme usulüne ilişkin tutulan tutanak vb. hiçbir belge genel hükümlere göre yapılacak soruşturma ve kovuşturma aşamasında delil olarak kullanılamayacaktır.
Bu usulün yürürlüğe girdiği 01.01.2020 tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda yeni usul uygulanmayacaktır.
Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun 04.01.2020 tarihli Resmi Gazete yayımlanan, 02.01.2020 tarih ve 1 sayılı kararı uyarınca Seri Muhakeme Usulü hakkında görevli Asliye Ceza Mahkemeleri belirlenmiştir.(Kararda belirtilen mahkeme sayılarında 03.01.2020 tarihinde faaliyette bulunan mahkeme sayısı esas alınacak olup, bu tarih sonrası faaliyete geçen mahkemeler hesaplamada dikkate alınmayacaktır.) Karar uyarınca;
– Bir Asliye Ceza Mahkemesi bulunan yerde bu mahkeme
– İki veya üç asliye ceza mahkemesi bulunan yerlerde 2 numaralı mahkemenin
– Dört veya daha fazla Asliye Ceza Mahkemesi bulunan yerlerde 4 numaralı mahkemenin
– Otuz veya daha fazla Asliye Ceza Mahkemesi bulunan yerlerde 4 ve 5 numaralı mahkemelerin
– Elli veya daha fazla Asliye Ceza Mahkemesi bulunan yerlerde 4,5,6 numaralı mahkemelerin
Seri muhakeme usulüne giren işlerde görevlendirildiği belirtilmiştir.
Kapsamdaki Suçlar:
1) Hakkı olmayan yere tecavüz (madde 154, ikinci ve üçüncü fıkra),
2) Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması (madde 170),
3) Trafik güvenliğini tehlikeye sokma (madde 179, ikinci ve üçüncü fıkra),
4) Gürültüye neden olma (madde 183),
5) Parada sahtecilik (madde 197, ikinci ve üçüncü fıkra),
6) Mühür bozma (madde 203),
7) Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan (madde 206),
8) Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama (madde 228, birinci fıkra),
9) Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması (madde 268),
10) 10/7/1953 tarihli ve 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanunun 13 üncü maddesinin birinci, üçüncü ve beşinci fıkraları ile 15 inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında belirtilen suçlar.
11) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanununun 93 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen suç.
12) 13/12/1968 tarihli ve 1072 sayılı Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanunun 2 nci maddesinde belirtilen suç.
13)24/4/1969 tarihli ve 1163 sayılı Kooperatifler Kanununun ek 2 nci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendinde belirtilen suç
Seri Muhakeme Usulünün Teklifi
Cumhuriyet Savcısı seri muhakeme usulü teklifi hakkında şüpheliyi usul hakkında ayrıntılı olarak bilgilendirir.
Seri muhakeme usulünün uygulanması Cumhuriyet savcısı tarafından şüpheliye teklif edilecek ve şüpheliye uygulanacak yaptırımların neler olduğu ayrıntılarıyla açıklanacaktır.
Şüphelinin teklifi müdafi huzurunda kabul etmesi hâlinde seri muhakeme usulü uygulanacaktır. Talebi hâlinde teklifi değerlendirmesi için şüpheliye bir ayı aşmamak üzere makul bir süre verilebilecektir.
Şüphelinin mazereti olmaksızın belirlenen süre içinde gelmemesi veya bu usulün uygulanmasını kabul etmediğini bildirmesi durumunda soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilecektir.
Seri Muhakeme Usulünün Uygulanması
Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle cezayı ve/veya güvenlik tedbirini belirleme yetkisine sahiptir.
Belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı şartlarının bulunması koşulu ile şüpheli hakkında HAGB(Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararı verilebilmektedir.
Yine Cumhuriyet savcısı şartlarının bulunması hâlinde takdir ettiği hapis cezasını seçenek yaptırımlara çevrilebilecek veya erteleyebilecektir
Şüphelinin teklifi kabul etmesi halinde tutanak Cumhuriyet Savcısı, Müdafi ve şüpheli tarafından imzalanacaktır. Şüphelinin teklifi müdafi huzurunda kabul etmesi halinde şüpheli, aynı gün mahkemeye yönlendirilecektir.
Cumhuriyet Savcısı tarafından Seri Muhakemesinin Uygulanmasına yönelik talepname ivedilikle mahkemeye iletilecek, mahkeme talepnamenin usulüne uygun olması, usulün yasaya uygun işletildiği ve şüphelinin müdafi huzurunda özgür iradesiyle seri muhakeme usulünü kabul ettiği kanaatine varması halinde talepnamede belirtilen yaptırım uyarınca hüküm kuracaktır. Verilen karara karşı genel hükümler uyarınca itiraz kanun yoluna başvurulabilmektedir.
Şüpheli hakkında mahkemece hüküm kurulması aşamasına kadar seri muhakeme usulünün uygulanmasından vazgeçtiğini beyan ederek seri muhakeme usulünün uygulanmasından vazgeçebilir. Bu halde dosya Cumhuriyet Savcısına gönderilecek ve soruşturmaya genel hükümler çerçevesinde devam edilecektir.
İstisnalar
Atılı suç seri muhakeme usulü kapsamında olsa dahi yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâllerinde bu usul uygulanmayacaktır.
Yasa uyarınca seri muhakeme usulü kapsamındaki suçun iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi veya suçun yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hali bulunan kişiler ile birlikte işlenmesi hâlinde yine seri muhakeme usulü uygulanmayacaktır.
Av. Ali ÖZDEMİR
Göçük Hukuk Bürosu
06.01.2020
UYARI: Bu sitede yer alan bilgiler, makaleler, kararlar ve sair paylaşımlar Avukatlık Kanunu, TBB Reklam Yasağı Yönetmeliği ve TBB Meslek Kuralları ile ilgili mevzuat hükümleri dikkate alınarak ve meslek itibarını zedeleyecek her türlü tavır ve davranıştan özenle kaçınılarak hazırlanmaktadır. Site içeriğindeki paylaşımların herhangi birinde reklam, tanıtım, pazarlama, iş sağlama amacı güdülmemektedir. Bu sebeple, bu bilgilerin profesyonel danışmanlık hizmeti yerine geçtiği kabul edilmemelidir. Site içeriğinde bulunan her türlü paylaşım Göçük Hukuk Bürosu ekibinin bilgi ve emeğinin ürünü olup, FSEK kapsamında eser niteliğindedir ve izinsiz kullanımı yasaktır.