Kasım 10, 2024
Paket Tur Sözleşmesi ve Tüketicilerin Hakları
Günümüzde insanlar tatil planlarını veya bir tur organizasyonuna katılmayı artık internet üzerinden paket olarak satılan turlara önceden rezervasyon yaptırarak ve paket tur sözleşmesi imzalayarak organize etmektedir. Bu kapsamda birçok şirket kurulmuş ve internet üzerinden paket tur satışına başlamıştır. Özellikle pandemi ile birlikte de daha önceden yapılan paket tur sözleşmeleri kapsamında tüketiciler, paket tur sağlayıcıları ile hukuki ihtilaflar yaşamıştır.
Bu yazımız ile birlikte tüketicinin hakları ile paket tur sağlayıcı ile diğer aracıların hak ve yükümlülüklerini ele alarak bir değerlendirme yapacağız.
Paket Tur Sözleşmesi Nedir?
Kanun’da ve Yönetmelik’te yer alan tanıma göre Paket Tur Sözleşmeleri; “Paket tur düzenleyicileri veya aracıları tarafından ulaştırma, konaklama ve başka turizm hizmetlerinden en az ikisinin birlikte, her şeyin dâhil olduğu fiyatla satıldığı veya satımının vaat edildiği ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsadığı veya gecelik konaklamayı içerdiği sözleşmeleri” ifade etmektedir.
Broşür Verme Yükümlülüğü Nedir?
Paket tur sözleşmesinin kurulmasından önce katılımcıya ön bilgilendirme amaçlı broşür verilmesi zorunludur. Katılımcıya sunulan broşür veya ekinde; paket turun vergiler dahil toplam fiyatı, ön ödeme tutarı ve kalan bedelin ödeneceği tarih bilgilerinin yanı sıra, paket turu oluşturan hizmetler kapsamında bulunması halinde, aşağıdaki bilgilerin de yer alması zorunludur:
- Yolculuğun başlangıç ve bitiş tarihi ile yeri,
- Kullanılan ulaşım araçlarının türü ile yolculuğun sınıfı, hareket ve dönüş tarihleri, saatleri ve yerleri,
- Konaklama tarihleri de belirtilerek konaklamanın türü, yeri, nitelikleri, sınıfı ve bu sınıflandırma Türkiye’de uygulanandan farklı ise bu farklılığa ilişkin uyarı,
- Yemek planı,
- Yolculukta izlenecek güzergâh,
- Paket turun özelliklerine uygun olarak pasaport, vize, yaş ve sağlık şartlarına ilişkin bilgi,
- Paket turun düzenlenmesi için asgari bir katılımcı sayısı öngörülmüşse bu sayı ve bu sayıya ulaşılamadığı takdirde katılımcıya paket turun iptalinin bildirileceği son tarih,
- Düzenlenmesi zorunlu sigorta ile varsa diğer sigortalara ilişkin bilgi,
- Turist rehberliği hizmetlerine ilişkin bilgi.
Paket tur düzenleyicisi ve aracısı, katılımcıya verilen broşürde yer alan bilgilerle bağlıdır. Bu bilgiler ancak sözleşme kurulmadan önce broşürde açıkça belirtilmek ve katılımcıya bildirilmek şartıyla sözleşme kurulduktan sonra ise tarafların açık mutabakatı ile değiştirilebilir.
Sözleşme Düzenleme Yükümlülüğü Nedir?
Paket tur düzenleyicisi veya aracısı katılımcılarla paket tur sözleşmesi düzenlemek zorundadır. Sözleşmede, paket turu oluşturan hizmetler kapsamında bulunması halinde broşür verme yükümlülüğü kapsamında yer alan bilgilere ilave olarak aşağıdaki hususlara yer verilmesi zorunludur:
- Tur düzenleyicisi veya aracısı ve varsa temsilcisi ile katılımcının adı veya unvanı, açık adresi, telefonu ve diğer iletişim bilgileri,
- Turun varış yerleri ile belirli bir süre kalınacak olması durumunda tarihleriyle birlikte kalış süreleri,
- Turun Türk Lirası olarak vergiler dahil toplam fiyatı,
- Fiyat değişikliğinin şartları ve paket tur fiyatına dahil olmayan vergi, resim, harç ve benzeri yasal yükümlülükler,
- Ödeme planı ve şekli,
- Katılımcı tarafından sözleşme kurulmadan önce paket tur düzenleyicisi veya aracısına bildirilen ve taraflarca kabul edilen özel talepler,
- Mücbir sebep halleri ve bu hallerde tarafların hak ve yükümlülükleri,
- Sözleşmeden dönme ve fesih şartları.
Yurt dışı turlarda sözleşme bedeli döviz cinsinden belirlenebilir. Ödemede hangi kurun esas alınacağı sözleşmenin kurulması esnasında taraflarca belirlenmesi gerekmektedir.
Yolculuk Öncesi Bilgilendirme Yükümlülüğü Nedir?
Paket tur düzenleyicisi veya aracısı, paket turu oluşturan hizmetler kapsamında bulunması halinde, turun başlamasından yurt içi turlar için en az yirmi dört saat, yurt dışı turlar için ise kırk sekiz saat önce aşağıdaki konularda katılımcıyı bilgilendirmek zorundadır:
- Yolculuğun başlangıç ve bitiş tarihi ile yeri,
- Ara konaklamaların yapılacağı tarih ve yer ile aktarma bilgileri,
- Katılımcıya yolculukta belirli bir yer tahsis edildiği hallerde bu yer hakkında ayrıntılı bilgi,
- Paket tur düzenleyicisi veya aracısının tur yerindeki temsilcisinin veya bir temsilcisi yoksa iletişime geçilebilecek yerel irtibat noktalarının adı, adresi ve iletişim bilgileri, yerel temsilcinin ve irtibat noktasının bulunmaması durumunda katılımcının paket tur düzenleyicisi veya aracısı ile en kısa sürede iletişim kurmasını sağlayacak bilgiler,
- Reşit olmayan kişilerin yabancı bir ülkeye seyahat etmesini veya orada kalmasını öngören bir sözleşme yapılmışsa, küçükle veya küçüğün kaldığı yerdeki sorumlu kişi ile doğrudan iletişim kurmayı sağlayacak bilgiler,
- İptal masraflarını ya da kaza veya hastalık halinde ülkesine geri gönderilme de dahil olmak üzere yardım masraflarını teminat altına alacak isteğe bağlı bir sigorta sözleşmesi yapılmışsa buna ilişkin bilgiler.
Ancak, katılımcıya verilen broşürün veya kurulan sözleşmenin, bu başlık altında belirtilen bilgileri içermesi ve bu bilgilerin değişmemiş olması halinde, katılımcının yolculuk öncesinde tekrar bilgilendirilmesi zorunlu değildir.
Yazılı veya mesafeli olarak kurulan paket tur sözleşmeleri ile yapılan bilgilendirmelerin, en az 12 punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenmesi ve bunların bir örneğinin kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile katılımcıya verilmesinin zorunlu olduğunu hatırlatmamız gerekmektedir.
Paket Tur Sözleşmesinde Fiyat Değişikliği Yapmak Mümkün Mü?
Paket Tur Sözleşmesinde yer alan fiyat; fiyatın değiştirilebileceğinin açıkça sözleşmede belirtilmesi, fiyat değişikliğinin gerekçesinin ve nasıl hesaplanacağının sözleşmede öngörülen hareket tarihinden en az 20 öncesinde katılımcıya yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirilmesi koşuluyla sözleşme bedelinin yüzde beşini geçmeyecek şekilde aşağıdaki hallerde değiştirilebilir:
- Sözleşme bedelinin döviz cinsinden belirlendiği yurt dışına yönelik paket turlarda fiyat değişikliğinin döviz kurunda meydana gelen olağandışı değişikliklerden kaynaklanması,
- Fiyat değişikliğinin yakıt giderlerindeki olağandışı değişikliklerden kaynaklanması,
- Fiyat değişikliğinin liman, havaalanı gibi yerlerde tahsil edilen vergi, resim, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanması.
Bunun dışında anlaşılan paket tur sözleşmelerinde fiyat değişikliği yapmak kanunen mümkün değildir. Bu kapsamda yine de paket tur düzenleyici tarafından kanunun aksine uygulama yapılması halinde tüketici yasadan kaynaklanan her türlü hakkını kullanabilir.
Sözleşmede Esaslı Değişiklik Nedir ve Tüketicinin Esaslı Değişiklik Halinde Ne Gibi Hakları Bulunmaktadır?
Paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından paket turun başlamasından önce, katılımcıdan kaynaklanmayan nedenlerle sözleşme içeriğinde yapılan önemli değişiklikler ile yukarıda belirtilen sebeplerle yapılan fiyat değişikliği hariç diğer fiyat değişiklikleri esaslı sözleşme değişikliği olarak nitelendirilir.
Paket tur düzenleyicisi veya aracısının, esaslı sözleşme değişikliklerini ve bunun fiyat üzerindeki etkilerini katılımcıya derhal bildirmesi zorunludur. Sözleşmenin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi halinde katılımcı, bu değişikliği kabul edebileceği gibi, yapılan değişikliği kabul etmediğini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek koşuluyla aşağıdaki seçimlik haklardan birisini kullanabilir:
- Tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan, eşit veya daha yüksek değerde başka bir paket tura ek bir bedel ödemeksizin katılma,
- Fiyat farkının kendisine iade edilmesi şartıyla daha düşük değerde bir paket tura katılma,
- Herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeden dönme.
Esaslı değişiklik sebebiyle katılımcı tarafından sözleşmeden dönme seçimlik hakkının kullanılması halinde paket tur düzenleyicisi veya aracısının, sözleşmeden dönme bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren katılımcının ödemiş olduğu tüm bedeli herhangi bir kesinti yapmaksızın en geç 14 gün içerisinde iade etmesi zorunludur.
Paket Turun İptali Halinde Tüketicinin Ne Gibi Hakları Bulunmaktadır?
Tur düzenleyicisi veya aracısının, katılımcıdan kaynaklanmayan bir sebepten dolayı paket turun başlamasından önce turu iptal etmesi halinde katılımcı aşağıda yer alan seçimlik haklardan birisini kullanabilir:
- Tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından sunulan, eşit veya daha yüksek değerde başka bir paket tura ek bir bedel ödemeksizin katılma,
- Fiyat farkının kendisine iade edilmesi şartıyla daha düşük değerde bir paket tura katılma,
- Herhangi bir tazminat ödemeksizin sözleşmeden dönme.
Yine burada da sözleşmeden dönme seçimlik hakkının kullanılması halinde katılımcının ödemiş olduğu tüm bedel herhangi bir kesinti yapılmaksızın bu hakkın kullanıldığının öğrenildiği tarihten itibaren en geç 14 gün içerisinde iade edilmelidir.
Paket Tur Sözleşmesi Gereği Gibi İfa Edilmezse Halinde Tüketicinin Ne Gibi Hakları Bulunmaktadır?
Katılımcı, sözleşmenin ifası sürecinde ortaya çıkan her türlü eksikliği bağımsız hizmet sağlayıcısına ya da paket tur düzenleyicisi veya aracısına derhal bildirmek zorundadır. Bu eksiklik giderilmediği takdirde katılımcının sözleşme bedelinden indirim talep etme hakkı vardır.
Paket tur düzenleyicisi veya aracısının, paket tur başladıktan sonra önemli bir yükümlülüğünü yerine getirmediği veya getiremeyeceği tespit edildiğinde, paket tur düzenleyicisi veya aracısı paket turun devam etmesi için katılımcıya ilave maliyet getirmeyen eşdeğerde alternatif düzenlemeler sunar ve katılımcıya teklif edilen hizmetlerle sunulan hizmetler arasındaki farkı tazmin eder.
Katılımcı alternatif düzenlemeyi kabul etmeyerek sözleşmeden dönebilir. Sözleşmeden dönülmesi durumunda paket tur düzenleyicisi veya aracısının ücret talep etme hakkı sona erer ve yapılmış olan ödemeler sözleşmeden dönüldüğü tarihten itibaren katılımcıya en geç 14 gün içinde iade edilir. Ancak paket tur düzenleyicisi veya aracısı o ana kadar ifa etmiş olduğu edimler için katılımcıdan hizmetten faydalandığı oranda uygun bir karşılık talep edebilir.
Sözleşmeden dönülmesi durumunda, paket tur düzenleyicisi veya aracısı katılımcının paket tura başladığı yere veya üzerinde anlaşılan başka bir yere ücretsiz naklini sağlamak ve zorunlu konaklama olması halinde yapılan giderleri karşılamakla yükümlüdür.
Paket Tur Sözleşmesi Kapsamında Sözleşmenin Hiç veya Gereği Gibi İfa Edilmemesi Halinde Sorumluluk Kime Ait Olacaktır?
Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği Kanununun zorunlu sigorta ile ilgili hükümleri saklı olmak üzere, paket tur düzenleyicisi veya aracısı sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle katılımcının uğradığı her türlü zarardan sorumludur.
Hatta, katılımcı, boşa harcanan tatil zamanı için de uygun bir tazminat talep edebilir. Bu konuda genellikle en güzel örnek; balayı için organize edilen paket tur sözleşmelerinin hiçbir sebep göstermeksizin iptal edilmesi, sözleşmede yer alan ifa yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi karşısında çiftlerin manevi tazminat talep ettikleri örneği gösterilebilir.
Ayrıca, sözleşmeye aykırılığın bağımsız hizmet sağlayıcılarının davranışlarından kaynaklanması halinde de yine paket tur düzenleyicisi veya aracısı sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle katılımcının uğradığı her türlü zarardan sorumlu olacaktır.
Paket Tur Sağlayıcısı veya Aracısının Sorumluluktan Kurtulması Mümkün Mü?
Paket tur düzenleyicisi veya aracısı, sözleşmeye aykırılığın aşağıdaki hallerden kaynaklanması durumunda sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesinden doğan zararlardan sorumlu tutulamaz:
- Katılımcının kusurunun bulunması,
- Sözleşmenin ifası sürecine dahil olmayan üçüncü bir kişinin beklenmeyen ve önlenemez bir davranışının bulunması,
- Mücbir sebebin bulunması,
- Paket tur düzenleyicisinin, aracısının veya bağımsız hizmet sağlayıcısının gerekli tüm özeni göstermelerine rağmen öngöremedikleri ve engelleyemedikleri bir olayın meydana gelmesi,
- Paket turun düzenlenmesi için öngörülen asgari katılımın sağlanamaması nedeniyle iptal edilmesi ve iptalin sözleşmede öngörülen sürede paket turun başlamasından en az yirmi gün önce yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile katılımcıya bildirilmiş olması.
Bu kapsamda günümüzde vuku bulan pandeminin de yargı makamları tarafından mücbir sebep olarak kabul edildiğini ve bu kapsamda paket tur sağlayıcısı veya aracısının sorumluluktan kurtulma imkanı bulunduğunu hatırlatmak isteriz.
Katılımcı Tarafından Sözleşmenin Devredilmesi Mümkün Mü?
Katılımcı, paket tura devam etmesinin mümkün olmaması durumunda, turun başlamasından en az 7 gün önce paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirimde bulunarak sözleşmeyi, paket tur açısından geçerli tüm koşulları yerine getiren üçüncü bir kişiye devredebilir.
Paket tur sözleşmesini devreden ve devralan, paket tur düzenleyicisi veya aracısına karşı bakiye tutarın ve söz konusu devirden doğan tüm ek masrafların ödenmesinden müteselsilen sorumludur. Ancak bu masrafların makul olması ve her halükârda paket tur düzenleyicisi veya aracısı tarafından katlanılan gerçek maliyeti aşmaması gerekir.
Paket Tur Sözleşmesi Kapsamında Katılımcıdan Alından Sorumsuzluk Kaydı Hukuken Geçerli Mi?
Sözleşme metninde veya müstakil herhangi bir belgede katılımcının kanunda ve yönetmelikte yer alan haklarını kullanmaktan feragat ettiğine dair veya paket tur düzenleyicisi ya da aracısının yine kanundan ve yönetmelikten kaynaklanan yükümlülüklerini sınırlayan veya ortadan kaldıran kayıtlar geçersiz olarak kabul edilmektedir.
Paket Tur Sözleşmesinin Katılımcı Tarafından Feshi Mümkün Mü?
Katılımcı, fesih talebini paket tur düzenleyicisi veya aracısına yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bildirmek kaydıyla sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir. Ancak;
- Paket turun başlamasından en az 30 gün önce yapılan fesih bildirimlerinde, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın katılımcının ödemiş olduğu bedel kendisine iade edilir.
- Paket turun başlamasına otuz günden daha az bir süre kala yapılan fesih bildirimlerinde, paket tur sözleşmesinde belirtilmek şartıyla belirli bir tutar veya oranda kesinti yapılabilir.
Katılımcının gerekli tüm özeni göstermesine rağmen öngöremediği ve engelleyemediği bir durum veya mücbir sebep nedeniyle paket turun başlamasına 30 günden daha az bir süre kala fesih bildiriminde bulunması halinde, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar ile üçüncü kişilere ödenip belgelendirilebilen ve iadesi mümkün olmayan bedeller hariç olmak üzere, herhangi bir kesinti yapılmaksızın katılımcının ödemiş olduğu bedel kendisine iade edilir.
Yine bu madde kapsamında da yapılacak bedel iadelerinin, fesih bildiriminin paket tur düzenleyicisi veya aracısına ulaşmasından itibaren 14 gün içerisinde katılımcıya yapılması zorunludur.
21.05.2021
Av. Kerem Küçükkara
