T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2019/9444
Karar No : 2020/7744
İSTEMİN KONUSU
… İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ
Dava konusu istem: … İli, …İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda ruhsatsız olarak yapılan inşaatın, 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca 30 gün içerisinde ruhsata bağlanmasına, ruhsata bağlanmadığı takdirde yıkımına ve aynı Kanununun 42. maddesi uyarınca davacıya imar para cezası verilmesine ilişkin 03/10/2012 günlü, 294 sayılı … Belediye Encümeni kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Dava konusu işlemin para cezasına ilişkin kısmının iptali, yıkıma ilişkin kısmı yönünden ise davanın reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının, Danıştay Ondördüncü Dairesinin 08/04/2015 günlü, E:2013/7216, K:2015/2760 sayılı kararı ile yıkıma ilişkin kısmının onanması, para cezasına ilişkin kısmının ise bozulması üzerine, bozma kararına uyularak, dava konusu imar para cezasının …-TL’lik kısmı yönünden dava konusu işlemin iptali, geri kalan …-TL’lik kısmı yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI
1- Davacı tarafından, Mahkeme kararının davanın reddine ve aleyhine olan kısımlarının, usul ve hukuka aykırı olduğu bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Davalı tarafından, Mahkeme kararının dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMALARI
1- Davacı tarafından, davalı idarenin temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmuştur.
2- Davalı tarafından savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …’IN DÜŞÜNCESİ
Temyiz istemlerinin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
KARAR
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY
… İli, … İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda ruhsatsız olarak “25,70*47,70 m2 büyüklüğünde halı saha” yapıldığı 13/08/2012 tarihli yapı tatil zaptı ve ekinde yer alan tutanağa istinaden tespit edilmiştir.
Söz konusu tespit esas alınarak yapılan inşaatın, 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca 30 gün içerisinde ruhsata bağlanmasına, ruhsata bağlanmadığı takdirde yıkımına ve aynı Kanununun 42. maddesi uyarınca davacıya imar para cezası verilmesine ilişkin 03/10/2012 günlü, 294 sayılı … Belediye Encümeni kararı düzenlenmiş olup bunun iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT
3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesinde; “Bu kanun hükümlerine göre ruhsat alınmadan yapılabilecek yapılar hariç; ruhsat alınmadan yapıya başlandığı veya ruhsat ve eklerine aykırı yapı yapıldığının ilgili idarece tespiti, fenni mesulce tespiti ve ihbarı veya herhangi bir şekilde bu duruma muttali olunması üzerine, belediye veya Valiliklerce o andaki inşaat durumu tespit edilerek inşaat derhal durdurulur, durdurma yapı tatil zaptının yapı üzerine asılmasıyla yapı sahibine tebliğ edilmiş sayılır. Bu tebligatın bir nüshası da muhtara bırakılır. Bu tarihten itibaren en çok 1 ay içinde yapı sahibi yapısını ruhsata uygun hale getirerek veya ruhsat alarak, belediyeden veya valilikten mührün kaldırılmasını ister. Ruhsata aykırılık olan yapıda, bu aykırılığın giderilmiş olduğu veya ruhsat alındığı ve yapının ruhsata uygunluğu inceleme sonucunda anlaşılırsa mühür belediye veya valilikçe kaldırılır ve inşaatın devamına izin verilir. Aksi takdirde ruhsat iptal edilir, ruhsata aykırı veya ruhsatsız yapılan bina belediye encümeni veya il idare kurulu kararını müteakip belediye veya valilikçe yıktırılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.
3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinde; “Bu maddede belirtilen ve imar mevzuatına aykırılık teşkil eden fiil ve hallerin tespit edildiği tarihten itibaren on iş günü içinde ilgili idare encümenince sorumlular hakkında, üstlenilen her bir sorumluluk için ayrı ayrı olarak bu maddede belirtilen idari müeyyideler uygulanır. Ruhsat alınmaksızın veya ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere veya imar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapının sahibine, yapı müteahhidine ve aykırılığı altı işgünü içinde idareye bildirmeyen ilgili fenni mesullere yapının mülkiyet durumuna, bulunduğu alanın özelliğine, durumuna, niteliğine ve sınıfına, yerleşmeye ve çevreye etkisine, can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine ve aykırılığın büyüklüğüne göre, beşyüz Türk Lirasından az olmamak üzere aşağıdaki şekilde hesaplanan idari para cezaları uygulanır. (…)” şeklinde düzenlenmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Uyuşmazlıkta; … ili, …ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazda ruhsatsız olarak “25,70*47,70 m2 büyüklüğünde halı saha” yapıldığının 13/08/2012 tarihli yapı tatil zaptı ve ekinde yer alan tutanak ile tespit edildiği, söz konusu tespite dayanılarak 3194 sayılı İmar Kanununun 32. maddesi uyarınca 30 gün içerisinde ruhsata bağlanmasına, ruhsata bağlanmadığı takdirde yıkımına ve aynı Kanununun 42. maddesi uyarınca davacıya imar para cezası verilmesine ilişkin 03/10/2012 günlü, 294 sayılı …Belediye Encümeni kararı düzenlendiği, bunun iptali istemiyle açılan davada, İdare Mahkemesince dava konusu işlemin para cezasının iptaline ilişkin kararın Danıştay Ondördüncü Dairesinin 08/04/2015 tarih ve E:2013/7216, K:2015/2760 sayılı kararı ile işin esasına girilerek inceleme yapılması gerektiği gerekçesiyle bozulması üzerine, İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde; her ne kadar davalı idare tarafından 3194 sayılı İmar Kanununun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendi uyarınca … m2 ruhsatsız imalat alanı üzerinden 3A yapı sınıf ve grubundaki yapı hakkında temel para cezası hesaplandığı ve bu cezaya aynı maddenin (c) bendinin 8. ve 12. alt bentleri uyarınca artırım yapılarak toplamda …-TL imar para cezası hesaplandığı anlaşılmışsa da, yapılan inceleme neticesinde … m2 imalat hakkında yapı sınıf ve grubu yönünden 2B grubu bir yapı olduğundan bahisle para cezasının yeniden hesaplandığı, idarece uygulanan artırım nedenlerinin yerinde olduğu ve dava konusu imar para cezasının …-TL’lik kısmı yönünden dava konusu işlemin iptali, geri kalan …-TL’lik kısmı yönünden davanın reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden; ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak yapılan yapılar nedeniyle verilecek para cezası miktarının belirlenmesinde dikkate alınacak temel ölçütün; yapı sınıfı ve grubu ile ruhsatsız veya ruhsata aykırı imalat alanının ve varsa aykırılıktan etkilenen alanın katılması suretiyle bulunacak alan olduğu, temel ceza miktarı belirlendikten sonra maddede öngörülen artırım sebeplerinin varlığı halinde artırım sebeplerinin ayrı ayrı hesaplanacağı ve bunların toplamlarının alınması suretiyle toplam ceza miktarının bulunacağı ve bulunan bu miktarın belediye encümeni tarafından imar para cezası olarak verileceği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, dava konusu para cezasına esas teşkil eden imara aykırı alanın hesabında hata yapıldığı, hatalı alan üzerinden hesaplanan para cezasının tamamının iptaline karar verilmesi gerektiğinden, İdare Mahkemesince verilen imar para cezasının …-TL’lik kısmı yönünden dava konusu işlemin iptali, geri kalan …-TL’lik kısmı yönünden davanın reddine ilişkin kararda hukuka uyarlık görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen reddine, kısmen iptaline ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 16/09/2020 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
3194 sayılı Kanunun 42/2. maddesinin (a) bendinde, temel para cezasının hesaplanmasında temel kriterler olarak öngörülen yapı inşaat alanı ile yapı sınıfı ve grubunun, bilirkişi incelemesi yoluyla görülen dosyalarda, bilirkişi tarafından, idarece hesaplanan temel para cezası tutarını aşmamak koşuluyla, teknik ve bilimsel inceleme ve değerlendirmeler sonucu bulunacak temel para cezasının, bazı yönlerden söz konusu kriterlere aykırı hesaplandığının tespit edilmesi halinde, tespit edilen temel para cezası ile para cezası miktarına (c) bendinde öngörülen (idarenin uyguladığı ve Mahkemesince de hukuka uygun bulunan) artırımların uygulanarak belirlenen toplam para cezası miktarına göre karar verilebileceği, idarece bulunan miktarın altında tespit edilen para cezasının hükme esas alınabileceği, bir başka ifade ile, temel para cezasının hesaplanmasına ilişkin aykırılıklar tespit edildikten sonra, bilirkişi tarafından, aykırılıktan etkilenen alan ve/veya yapı sınıfı grubuna ilişkin yapılan tespitler uyarınca hesaplanan miktar esas alınarak dava konusu para cezasının kısmen iptaline kısmen de reddine karar verilmesinin idari yargı denetimi yetkisinin aşılarak, idari eylem ve işlem niteliğinde yargı kararı verilmesi sonucunu doğurmayacağı, bilirkişi incelemesinin, yapılan yargılamanın bir gereği/sonucu olup usul hükümlerine tabi olduğu gibi bilirkişi tarafından resen ve kendi takdirine bağlı bir hesaplama yapılmadığı, mahkemesince belirlenen hususlarda hukuka uygunluk yönünden ve dava konusu işlemle sınırlı olarak maddi ve teknik yönlerden bir inceleme ve değerlendirme olduğu dikkate alındığında, işlemin bir kısmında hukuka aykırılık bulunmasının hukuka uygun olan diğer kısımları da hukuka aykırı hale getirmeyeceği, bu nedenle, para cezasının kısmen iptali, kısmen reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının aynen onanması gerektiği görüşüyle kararın bozulması yönündeki çoğunluk kararına katılmıyorum.