ÇOCUK TESLİMİ VE ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI USULÜNDEKİ ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER
Evlilik birliği içerisindeki eşler hakkında bir boşanma kararı verildikten sonra müşterek çocuğun velayeti boşanmış eşlerden birisine bırakılır. Bu açıdan Türk Hukuku boşanma sonrası müşterek velayeti kabul etmez. Bu durumda velayet hakkı üzerine bırakılmamış olan ebeveynin çocukla nasıl kişisel ilişki kuracağı da (görüşme günlerine ilişkin takvim vb.) Aile Mahkemesi kararında yazılır. Velayet hakkı olmayan ebeveynin çocuk ile ilişki kurması hem bir kişilik hakkı olarak hem de çocuğun üstün yararı gereği diğer ebeveyn açısından bir yükümlülük olarak karşımıza çıkar. Bu kapsamda hukukumuzda çocuk teslimi usulü düzenlenmiştir.
ÇOCUK TESLİMİ VE ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI
Velayet hakkı sahibi olmayan ebeveynin çocuk ile görüşmesinin velayet hakkı olan anne veya baba tarafından mahkemece hükmedilen tedbirlere aykırı olarak engellenmesi sıklıkla karşılaşılan bir problemdir. Aynı şekilde çocukla belli zamanlarda görüşen ve velayet hakkı olmayan ebeveyn de görüşme süresinin sonunda çocuğu teslim etmekten kaçınabilmektedir. Bu durumda takip edilmesi gereken usul eski uygulamada İcra İflas Kanunu kapsamında düzenlenmişti. Ancak 4 Ağustos 2022 tarihinde yürürlüğe giren Çocuk Teslimi ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin İlam ve Tedbir Kararlarının Yerine Getirilmesine Dair Yönetmelik kapsamında yapılan son değişikliklerle birlikte bu hükümler İcra İflas Kanunundan çıkarılmış ve Çocuk Koruma Kanunu kapsamına alınmıştır. Böylece çocuğun üstün yararı gözetilerek telafisi zor manevi zararların en aza indirilmesi amaçlanmaktadır. Bu da kanaatimizce çocuğun haczedilen bir eşya gibi görülmesi anlayışının terk edilmesi bakımından önemli bir adımdır.
BOŞANMA SONRASI ÇOCUKLA GÖRÜŞME
Velayet hakkı sahibi olmayan ebeveynin hangi aralıklarla çocukla görüşüp kişisel ilişki kuracağı ve buna yönelik tedbirler de Aile Mahkemesi tarafından hükme bağlanır. Çocuk üzerinde velayet hakkı olan ebeveyn ise bu hükümlere riayet etmek zorundadır. Aksi takdirde disiplin hapsi ile cezalandırılabilir.
ESKİ EŞİN ÇOCUKLA GÖRÜŞMESİNİN ENGELLENMESİ
Boşanma kararı sonrası ebeveynler arasındaki sorunlardan çocuğun etkilenmemesi hedeflenmektedir. Bu açıdan velayet hakkı sahibi eş kimi durumlarda intikam, öç alma, cezalandırma gibi saiklerle boşanmanılan eşin çocukla görüşmesini engellemeye çalışmaktadır. Boşanma kararından sonra çocuğun diğer ebeveyn ile görüşmesinin engellendiği durumlarda artık doğrudan Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğüne başvurulabilecek. Bu süreç tamamen ücretsiz olarak bakanlığın belirlediği uzmanlar eşliğinde yürütülecek. Çocuk teslimi taraflar mümkün olduğunca yüz yüze getirilmeden gerçekleştirilmeye çalışılacak. Ayrıca kişisel ilişki kurulması esnasında güvenliğin ve kaliteli vakit geçirilmesinin temini açısından Çocuk Görüşme Merkezlerinin bütün illerde kurulması amaçlanacak.
ÇOCUĞUN ÜSTÜN YARARININ KORUNMASI
Süreç esnasında çocukların ruh sağlığının mümkün olduğunca korunabilmesi açısından uzmanlardan ve öğretmenlerden yardım alınacak. Velayet hakkı olmayan ebeveynin de çocuğun gelişim sürecinde hayatına dahil olabilmesi açısından gerekli çaba profesyoneller tarafından sarf edilecek.
ÇOCUĞUN TESLİM EDİLMEMESİ DURUMUNDA NE OLUR
Mahkeme kararına aykırı şekilde çocuğun rıza ile teslim edilmemesi durumunda öncelikle velayet hakkı sahibine teslim emri gönderilir. Teslim emri sonrasında da önceden bildirilmiş geçerli bir mazereti olmaksızın teslimden kaçınan ebeveyn hakkında disiplin hapis cezasına hükmedilebilir. Çocuğun teslimine engel bir durum ve geçerli mazeretin varlığı halinde çocuğun ilgili makamca teslim alınması sağlanabilir. Çocuğu vaktinden önce geri almaya çalışan velayet hakkı sahibi de ayrıca disiplin hapis cezasına çarptırılabilir.
ÇOCUĞUN GERİ TESLİM EDİLMEMESİ
Çocukla kişisel ilişki kurma süresinin sonunda hak sahibi ebeveyn çocuğu velayet sahibine geri teslim etmekle yükümlüdür. Çocuğun velayet hakkı sahibine geri verilmemesi durumunda kişi hakkında suç duyurusunda bulunulabileceği gibi disiplin hapis cezasına da hükmedilebilir.
TEDBİRLERE UYMAYAN EBEVEYN HAKKINDA NEREYE BAŞVURU YAPILABİLİR
Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulması hakkındaki mahkeme hükmüne veya bu kapsamdaki tedbirlere aykırı hareket edenler hakkında disiplin hapis cezasına hükmedilir. Ancak bunun için ilgili durumun 1 ay içerisinde Aile Mahkemesine şikâyet yoluyla bildirilmesi gerekmektedir.
MÜDÜRLÜK İŞLEMLERİNE İTİRAZ
Adli Destek ve Mağdur Hizmetleri Müdürlüğünce yapılan işlemler hakkında Aile Mahkemesine şikayet yolu açıktır.
Stj. Av. Sueda BİNGÖL
31.08.2022