Emisyon Primi – Primli Pay İhracı Yoluyla Sermaye Artırımı
Girişimcilik ekosistemine artan ilgi ile şirketlerin finansman ihtiyaçlarının bir araya gelmesi sonucu özellikle teknoloji şirketleri hakkında ciddi yatırım haberleri duyuyoruz. Güncel yatırım süreçlerinde geleneksel şirket ya da pay satış süreçlerinin yanında yeni finansman süreçleri ve yatırım politikaları izlenmektedir.
Geleneksel şirket ya da pay satış süreçlerinde esas pay sahiplerinin paylarının gerçek değeri üzerinden satın alınması işlemidir. Yeni ortak satın aldığı hisse oranında şirkette söz sahibi olacaktır.
Ancak start-up şirketlerde organizasyonun büyütülmesi ve profesyonel yönetim sürecine geçiş aşamasında şirketlerin ciddi mali kaynağa ihtiyaç duyduğu gözlemlenmektedir. Bu noktada melek yatırımcılar ya da “venture capital” olarak adlandırdığımız şirketler tarafından start-up şirketlere yatırım yapmaktadır. Ancak finansman sürecinde geleneksel pay satış süreçlerinin aksine emisyon primli (agio) pay ihracı yoluyla sermaye artırımı yapılmakta ve yatırım mevcut ortaklara değil doğrudan şirkete yapılmaktadır.
Emisyon Primi Nedir?
Şirketlerde payların değeri nominal bedelleridir. Yani bir şirket onlarca araç, taşınmaz, değerli bir marka, yazılım, patentli ürün, know-how vb. sahip olsa da pay devrinde ya da sermaye artırımında nominal bedel dikkate alınır.
Günümüzde birçok şirketin resmi olmayan bir değerleme işlemi sonucunda değeri milyonlarca lira olarak tespit edilse dahi sermayesi 50.000-TL olabilmektedir. Aynı şekilde 100.000-TL sermayeli bir anonim şirkette payı %10 olan bir ortak paylarını 1.000.000-TL’ ye 3. Kişilere ya da mevcut ortaklara satabilmektedir. İşte payların gerçek değeri ile nominal değeri arasındaki bu fark emisyon primi olarak nitelendirilmektedir.
Uygulamada ise start-up şirketlere yatırım yapacak olan kişiler ya da şirketler mevcut payların devri yerine emisyon primli pay ihracı yoluyla sermaye artırımına katılmakta ve ihraç edilen payların nominal bedellerini ve emisyon primini ödeyerek şirkete ortak olmaktadır.
Genellikle yatırımcı yatırım miktarını ve bu miktar karşılığında şirkette talep ettiği pay oranını şirkete iletmektedir. Taraflarca bu konuda mutabık kalınması halinde emisyon primli pay ihracı yoluyla sermaye artırımı yapılmakta ve çıkarılan paylar bedellerinin ödenmesi koşulu ile yatırımcıya ait olmaktadır. Bu noktada mevcut ortaklar sermaye artırımında rüçhan haklarını kullanmayarak dışarıdan ortak girişine onay vermektedir.
Emisyon Primi – Primli Pay Nasıl Çıkartılır?
Türk Ticaret Kanunu m.347 uyarınca sermaye artırımı kapsamında, esas sözleşmede hüküm bulunması veya genel kurulun bu yönde karar alması koşuluyla, paylar itibari değerlerinin üzerinde bir bedelle çıkarılabilmektedir. Çıkarılan bu paylar primli pay (agio) olarak adlandırılmaktadır.
Kayıtlı sermaye sisteminin uygulandığı şirketlerde ise TTK m. 480/2 uyarınca, esas sözleşmede bu yönde hüküm bulunması koşulu ile yönetim kurulu, sermaye artırımında primli pay çıkarmaya yetkilidir. Yönetim kurulunun primli pay ihraç etmesi halinde TTK m. 460/2 uyarınca prime dair kayıtları ve bunun uygulanması hakkında kuralları esas sözleşmede öngörüldüğü şekilde ilan etmeli ve internet sitesinde yayınlamalıdır. Ayrıca payların primli olarak ihraç edildiği hususunda da ayrıca bilgi vermelidir.
TTK m. 461/2 uyarınca yeni ihraca konu edilen payların primli olmasının sebepleri ile primin hesaplaması usulünü ticaret sicilinde sermaye artırım kararıyla beraber tescil ve ilan edilecek bir rapor ile açıklamalıdır. Ayrıca, primli sermaye artırımlarında emisyon priminin sermaye artırımının ticaret siciline tescili ile birlikte tamamen ödenmesini zorunludur.
Örnek üzerinden ilerlemek gerekirse; bir yatırımcı 100.000-TL sermayeli XYZ A.Ş.’ ye %20 ortak olmak kaydıyla 1.000.000-TL ödemek istediği ve tarafların yatırım konusunda anlaştığı bir örnek üzerinden gidelim. Bu örnekte yönetim kurulu tarafından 25.000-TL nominal bedelli 1.000.000-TL emisyon primli olarak primli pay ihracı yoluyla sermaye artırımı yapılacaktır. Yeni çıkarılacak olan 25.000-TL nominal bedelli 1.000.000-TL emisyon primli paylar bedeli önceden depo edilmek kaydıyla yatırımcı adına tescil edilecektir. Son durumda şirket 125.000-TL sermayeli olacak ve yatırımcının şirketteki pay oranı %20 olacaktır.
Emisyon Primi – Vergisel Durumu
Yatırımcı tarafından alınan primli paylar karşılığında şirkete ödenen sermayenin sermayeye konu edilen payların itibarini aşan kısmı TTK m. 519 uyarınca sermaye yedeği hesabına kaydedilecek olup, bu kısım yedek akçe olarak kabul edilecektir.
Bu sebeple payların nominal değerini aşan kısmı oy hakkı/kar payı vb. gibi şirket kontrol mekanizmasına etki etmeyecektir.
TTK m. 519 maddesi genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması için kullanılabilmektedir. Ayrıca emisyon primi sebebiyle şirketin mevzuattaki istisnalar sebebiyle vergi yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Göçük Hukuk Bürosu
Av. Ali ÖZDEMİR
29.09.2021