MESAFELİ SATIŞ SÖZLEŞMELERİ VE TÜKETİCİNİN CAYMA HAKKI

Günümüzde insanların temel ihtiyaçları da dahil olmak üzere birçok ürün ve hizmeti artık internet üzerinden almaya başlamıştır. İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde uygulanan mesafeli satış sözleşmesi usulü ve temin edilen ürünlerin ayıplı veya kusurlu olması hususu ile cayma hakkının satıcı ve sağlayıcılar tarafından kullandırılmaması da en büyük problem haline gelmiştir. Bu kapsamda tüketicilerin mesafeli satış sözleşmeleri kapsamında satın aldığı ürün ve hizmetler ile cayma hakkı konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir.

Mesafeli Sözleşme Nedir?

Kanunda ve Yönetmelikte yer alan tanıma göre Mesafeli Sözleşme;  “Satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dahil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.”

Dolayısıyla internet üzerinden yapılan alışverişlerde karşılaştığı ayıplı mal ve hizmetlere karşı kullanacağı yasal hakları Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ile Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği gereğince Mesafeli Sözleşme hükümleri kapsamında değerlendirilecektir.

Ön Bilgilendirme Zorunluluğu Nedir?

Tüketici, mesafeli sözleşmenin kurulmasından ya da buna karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce, aşağıdaki hususların tamamını içerecek şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından bilgilendirilmek zorundadır.

1. Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri,
2. Satıcı veya sağlayıcının adı veya unvanı, varsa MERSİS numarası,
3. Tüketicinin satıcı veya sağlayıcı ile hızlı bir şekilde irtibat kurmasına imkân veren, satıcı veya sağlayıcının açık adresi, telefon numarası ve benzeri iletişim bilgileri ile varsa satıcı veya sağlayıcının adına ya da hesabına hareket edenin kimliği ve adresi,
4. Satıcı veya sağlayıcının tüketicinin şikayetlerini iletmesi için önceden belirtilenden farklı iletişim bilgileri var ise, bunlara ilişkin bilgi,
5. Mal veya hizmetin tüm vergiler dahil toplam fiyatı, niteliği itibariyle önceden hesaplanamıyorsa fiyatın hesaplanma usulü, varsa tüm nakliye, teslim ve benzeri ek masraflar ile bunların önceden hesaplanamaması halinde ek masrafların ödenebileceği bilgisi,
6. Sözleşmenin kurulması aşamasında uzaktan iletişim aracının kullanım bedelinin olağan ücret tarifesi üzerinden hesaplanamadığı durumlarda, tüketicilere yüklenen ilave maliyet,
7. Cayma hakkının olduğu durumlarda, bu hakkın kullanılma şartları, süresi, usulü ve satıcının iade için öngördüğü taşıyıcıya ilişkin bilgiler,
8. Ödeme, teslimat, ifaya ilişkin bilgiler ile varsa bunlara ilişkin taahhütler ve satıcı veya sağlayıcının şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri,
9. Cayma bildiriminin yapılacağı açık adres, faks numarası veya elektronik posta bilgileri,
10. Satıcı veya sağlayıcının talebi üzerine, varsa tüketici tarafından ödenmesi veya sağlanması gereken depozitolar ya da diğer mali teminatlar ve bunlara ilişkin şartlar,
11. Varsa dijital içeriklerin işlevselliğini etkileyebilecek teknik koruma önlemleri,
12. Cayma hakkının kullanılamadığı durumlarda, tüketicinin cayma hakkından faydalanamayacağına ya da hangi koşullarda cayma hakkını kaybedeceğine ilişkin bilgi,
13. Satıcı veya sağlayıcının bildiği ya da makul olarak bilmesinin beklendiği, dijital içeriğin hangi donanım ya da yazılımla birlikte çalışabileceğine ilişkin bilgi,
14. Tüketicilerin uyuşmazlık konusundaki başvurularını Tüketici Mahkemesine veya Tüketici Hakem Heyetine yapabileceklerine dair bilgi.

Bununla birlikte; Satıcı veya Sağlayıcı tarafından ek masraflara ilişkin bilgilendirme yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde tüketici bu ek masrafları karşılamakla sorumlu olmayacaktır. Ayrıca kanunen zorunlu olan bu ön bilgilendirmenin yapıldığına dair yükü de yine Satıcı veya sağlayıcıda olacaktır.

Kanun koyucu ön bilgilendirmenin yapılma yöntemini de belirli usule tabi tutmuştur. Bu sebeple; tüketici, yukarıda maddeler halinde belirtilen tüm hususlarda, kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun olarak en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde satıcı veya sağlayıcı tarafından yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile bilgilendirilmek zorundadır.

Satıcı veya sağlayıcı, tüketici siparişi onaylamadan hemen önce, verilen siparişin ödeme yükümlülüğü anlamına geldiği hususunda tüketiciyi açık ve anlaşılır bir şekilde bilgilendirmek zorundadır. Aksi halde tüketici siparişi ile bağlı olmayacaktır.

Satıcı veya Sağlayıcının Edimini Yerine Getirmesi Gereken Süre Ne Kadardır?

Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen süre içinde edimini yerine getirir. Mal satışlarında bu süre her hâlükârda otuz günü geçemez. Satıcı veya sağlayıcının bu süre içinde edimini yerine getirmemesi durumunda tüketici sözleşmeyi feshedebilir.

Cayma Hakkının Kullanılması İçin Kanunen Belirlenen Süre Nedir ve Bu Süre Nasıl Belirlenir?

Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.

Cayma hakkı süresinin belirlenmesinde;

1. Tek sipariş konusu olup ayrı ayrı teslim edilen mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son malı teslim aldığı gün,
2. Birden fazla parçadan oluşan mallarda, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin son parçayı teslim aldığı gün,
3. Belirli bir süre boyunca malın düzenli tesliminin yapıldığı sözleşmelerde, tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin ilk malı teslim aldığı gün esas alınır.

Bu süreçte; malın satıcı tarafından taşıyıcıya teslimi, tüketiciye yapılan teslim olarak kabul edilmez. Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı sözleşmelerde, mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.

Cayma Hakkına İlişkin Bilgilendirmenin Yapılmaması Durumunda Sürenin Başlangıcı Ne Zaman Olacaktır?

Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici, cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Bu süre her halükârda cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erecektir.

Bu hakkın kullanımı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirmenin bir yıllık süre içinde yapılması halinde, on dört günlük cayma hakkı süresi, bu bilgilendirmenin gereği gibi yapıldığı günden itibaren işlemeye başlayacaktır.

Cayma Hakkı Nasıl Kullanılır?

Bu hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi dolmadan, yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir. Cayma hakkının kullanılmasında tüketici, satıcı veya sağlayıcı tarafından gönderilen formu kullanabileceği gibi cayma kararını bildiren açık bir beyanda da bulunabilir.

İnternet sitesi üzerinden tüketicilere cayma hakkı sunulması durumunda satıcı veya sağlayıcı, tüketicilerin iletmiş olduğu cayma taleplerinin kendilerine ulaştığına ilişkin teyit bilgisini tüketiciye derhal iletmek zorundadır. Sesli iletişim yoluyla yapılan satışlarda, satıcı veya sağlayıcı, iadeye ilişkin formu en geç mal teslimine veya hizmet ifasına kadar tüketiciye göndermek zorundadır.

Burada tüketicinin bilgi sahibi olması gereken en önemli husus ise cayma hakkının kullanımına ilişkin ispat yükümlülüğünün tüketiciye ait olduğudur.

Cayma Hakkının Kullanılması Kapsamında Satıcı ve Sağlayıcının Yükümlülükleri Nelerdir?

Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren on dört gün içinde, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri iade etmekle yükümlüdür. Ayrıca satıcı ve sağlayıcı yukarıda belirtilen geri ödemeleri, tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapmak zorundadır.

Cayma Hakkının Kullanılması Kapsamında Tüketicinin Yükümlülükleri Nelerdir?

Satıcı veya sağlayıcı malı kendisinin geri alacağına dair bir teklifte bulunmadıkça, tüketici cayma hakkını kullandığına ilişkin bildirimi yönelttiği tarihten itibaren 10 gün içinde malı satıcı veya sağlayıcıya ya da yetkilendirmiş olduğu kişiye geri göndermek zorundadır. Tüketici, cayma süresi içinde malı, işleyişine, teknik özelliklerine ve kullanım talimatlarına uygun bir şekilde kullandığı takdirde meydana gelen değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.

Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Ürün ve Hizmetler Nelerdir?

Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça, tüketici aşağıdaki sözleşmelerde cayma hakkını kullanamaz:

• Fiyatı finansal piyasalardaki dalgalanmalara bağlı olarak değişen ve satıcı veya sağlayıcının kontrolünde olmayan mal veya hizmetlere ilişkin sözleşmeler,
• Tüketicinin istekleri veya kişisel ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan mallara ilişkin sözleşmeler,
• Çabuk bozulabilen veya son kullanma tarihi geçebilecek malların teslimine ilişkin sözleşmeler,
• Tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olan mallardan; iadesi sağlık ve hijyen açısından uygun olmayanların teslimine ilişkin sözleşmeler,
• Tesliminden sonra başka ürünlerle karışan ve doğası gereği ayrıştırılması mümkün olmayan mallara ilişkin sözleşmeler,
• Malın tesliminden sonra ambalaj, bant, mühür, paket gibi koruyucu unsurları açılmış olması halinde maddi ortamda sunulan kitap, dijital içerik ve bilgisayar sarf malzemelerine ilişkin sözleşmeler,
• Abonelik sözleşmesi kapsamında sağlananlar dışında, gazete ve dergi gibi süreli yayınların teslimine ilişkin sözleşmeler,
• Belirli bir tarihte veya dönemde yapılması gereken, konaklama, eşya taşıma, araba kiralama, yiyecek-içecek tedariki ve eğlence veya dinlenme amacıyla yapılan boş zamanın değerlendirilmesine ilişkin sözleşmeler,
• Elektronik ortamda anında ifa edilen hizmetler veya tüketiciye anında teslim edilen gayrimaddi mallara ilişkin sözleşmeler,
• Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile ifasına başlanan hizmetlere ilişkin sözleşmeler.

Teslimat Sürecinde Zarardan Kim Sorumlu Olacaktır?

Satıcı, malın tüketici ya da tüketicinin taşıyıcı dışında belirleyeceği üçüncü bir kişiye teslimine kadar oluşan kayıp ve hasarlardan sorumludur. Tüketicinin, satıcının belirlediği taşıyıcı dışında başka bir taşıyıcı ile malın gönderilmesini talep etmesi durumunda, malın ilgili taşıyıcıya tesliminden itibaren oluşabilecek kayıp ya da hasardan satıcı sorumlu değildir.

Tüketicinin başka bir taşıyıcı belirlemesi durumunda ise Türk Borçlar Kanunu hükümlerine göre sorumluluk konusunda hukuki çözüm sağlanması gerekmektedir.

 

11.05.2021

Göçük Hukuk Bürosu

Av. Kerem KÜÇÜKKARA