SOSYAL MEDYA ETKİLEYİCİLERİ(INFLUENCER) TARAFINDAN YAPILAN TİCARİ REKLAM VE HAKSIZ TİCARİ UYGULAMALAR HAKKINDA KILAVUZ

Reklam sektöründe sosyal medya etkileyicilerinin(influencer) etkinliklerinin artması ve yapılan reklamların şikayete konu edilmesi neticesinde Reklam Kurulu 04.05.2021 tarihli ve 309 sayılı toplantısında 2021/2 numaralı ilke kararını almış ve Ticaret Bakanlığı tarafından ivedilikle “Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Ticari Reklam Ve Haksız Ticari Uygulamalar Hakkında Kılavuz” resmi sitesinde yayınlanmıştır.

Kılavuzda yer alan düzenlemelerin amacı 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu uyarınca tüketicilerin korunması ve sosyal medya etkileyicileri tarafından yapılan tanıtımlarının ulusal reklam mevzuatına uygun hale getirilmesidir.

Kılavuzda sosyal medya etkileyicisi “Sosyal medya hesabı üzerinden kendisine veya reklam verene ait bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla pazarlama iletişiminde bulunan kişi” olarak tanımlanmıştır. Bu tanımın pratikteki karşılığını “influencer” olarak düşünebiliriz.

Sosyal Medya Etkileyicileri Tarafından Yapılan Reklamlara Yönelik Genel İlkeler

Sosyal medya etkileyicisi aracılığıyla yapılan reklamların, açık ve anlaşılır şekilde ifade edilmesi ve ayırt edilebilir olması zorunludur. Her türlü iletişim aracında olduğu gibi sosyal medyada da sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.

Reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydaların sağlandığı paylaşımlarda, sosyal medya etkileyicisi tarafından bu durumun aşağıda ayrıntılı olarak belirtilecek ifadelerden en az birisi ile açıkça belirtilmesi zorunludur.

Yapılacak açıklamalar:

  • Paylaşım içinde kullanılan renklerden ve arka fondan ayırt edilebilir nitelikte ve kolaylıkla okunabilir büyüklükte olmalıdır.
  • Tüketicilerin paylaşımla ilk karşılaştıkları anda başka bir şey yapmalarına gerek kalmadan paylaşımın ticari reklam olduğu anlaşılacak biçimde ve konumda belirtilmelidir.
  • Paylaşımda başka etiket veya açıklamalara yer verilmesi durumunda, bu etiket veya açıklamalar arasında görünebilir şekilde belirtilmelidir.
  • Paylaşımın yer aldığı mecranın ara yüz ve teknik özellikleri de dikkate alınarak tüketiciler tarafından ilk bakışta fark edilebilecek biçimde sunulmalıdır.

Sosyal Medya Etkileyicisinin(Influencer) Yükümlülükleri

Sosyal medya etkileyicisi;

  • Henüz deneyiminin bulunmadığı bir mal veya hizmete ilişkin, tüketiciler nezdinde o mal veya hizmeti onaylayacak ya da deneyimlediği algısı yaratacak şekilde ticari reklam amacıyla paylaşımda bulunamaz. İlgili mevzuatına aykırı olacak şekilde bir mal veya hizmete ilişkin sağlık beyanında bulunamaz.
  • Bir mal veya hizmete ilişkin nesnel, ölçülebilir, sayısal verilere dayanmayan ve ispatı mümkün olmayan bilimsel araştırma ve test sonuçları hakkında iddialarda bulunamaz.  Doktor, diş hekimi, veteriner hekim ve eczacılar ile sağlık kuruluşları tarafından sunulan mal veya hizmetlere yönlendirmede bulunamaz, bu mal veya hizmetlerin tanıtımını yapamaz.
  • Kendisine reklam veren tarafından hediye edilmiş bir mal veya hizmeti kendisinin satın aldığı izlenimi oluşturamaz. Bir mal veya hizmetin ticari reklamına ilişkin herhangi bir reklam verenden maddi kazanç ve/veya ücretsiz ya da indirimli mal veya hizmet gibi faydalar sağladığı süre boyunca kendisinin sadece bir tüketici olduğu izlenimi oluşturamaz.
  • Herhangi bir malın ticari reklamında, efekt veya filtreleme uygulamalarını kullanması durumunda görüntünün filtrelendiğini açıkça belirtir. Sosyal medya aracılığıyla bir mal ve/veya hizmet hakkında iletişim kurmak için sistematik olarak sahte veya var olmayan kimlikleri toplu olarak oluşturamaz ve/veya kullanamaz.

Video Paylaşım Mecralarında Yapılan Reklamlar Hakkında

YouTube ve Instagram TV gibi video paylaşım mecralarında yapılan reklamlar ile canlı yayın niteliğinde olan paylaşımlarda, video içinde sürekli olarak veya videonun başlığında ya da açıklama kısmında veya ilgili reklamın geçeceği bölümün başında tüketicileri “daha fazla oku” gibi bir alanı tıklamak zorunda bırakmadan yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilmelidir:

  • “Bu video [reklam veren] reklamlarını içermektedir.”
  • “Bu video, [reklam veren] ile ücretli işbirliğini içermektedir.”
  • “[Reklam veren]’in destekleri ile.”
  • “Bu ürünleri [reklam verenden] hediye olarak aldım.”
  • “Ürünleri bana gönderdiği için [reklam verene] teşekkürler.”

Fotoğraf Ve Mesaj Paylaşım Mecralarında Yapılan Reklamlar Hakkında

Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşım mecralarında paylaşılan fotoğrafın ve/veya mesajın içinde ya da altında veya açıklamalarında reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte aşağıda belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az birine yer verilmelidir:

  • #Reklam
  • #Reklam/Tanıtım
  • #Sponsor
  • #İşbirliği
  • #Ortaklık
  • “@[Reklam veren] ile işbirliği”
  • “@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
  • “@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

Podcast Mecrasında Yapılan Reklamlar Hakkında

Podcast aracılığıyla yapılan reklamlarda yayının başında, ortasında ve sonunda, yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az birine yer verilmelidir:

  • “Bu podcast, [reklam veren] hakkında reklam içerir.”
  • “Bu podcast, [reklam veren] ile ücretli bir işbirliğinden oluşmaktadır.”
  • “[Reklam veren]’in destekleri ile.”
  • “Ürünleri (podcastimde bahsettiğim) [reklam verenden] hediye olarak aldım.”

İçeriğin Yalnızca Kısa Bir Süre İçin Görülebildiği Mecralarda Yapılan Reklamlar Hakkında

Snapchat ve Instagram hikâyeleri gibi içeriğin yalnızca kısa süreliğine görülebildiği reklamlarda, paylaşım süresince reklam verene ilişkin ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biri ile birlikte aşağıda belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az birine yer verilmelidir:

  • #Reklam
  • #Reklam/Tanıtım
  • #Sponsor
  • #İşbirliği
  • #Ortaklık
  • “@[Reklam veren] ile işbirliği”
  • “@[Reklam veren] tarafından sağlandı.”
  • “@[Reklam veren] tarafından hediye olarak alındı.”

Reklam Verenin Sorumlulukları

Bakanlıkça yayınlanan kılavuzda yalnızca sosyal medya etkileyicilerine yükümlülük getirilmemiş, kılavuzun uygun reklam yayınlamasında konusunda reklam verene bazı sorumluluklar yüklemiştir.

Kılavuz uyarınca reklam veren;

  • Sosyal medya etkileyicilerini bu Kılavuz hükümleri hakkında bilgilendirmek,
  • Sosyal medya etkileyicilerinin, 6502 sayılı Kanun, Yönetmelik ve bu Kılavuz dâhil olmak üzere ilgili kanun ve yönetmeliklere uymasını istemek,
  • Reklam veren tarafından sosyal medya etkileyicilerinin üçüncü şahısları kullanmasına izin verildiği durumlarda, sosyal medya etkileyicilerinin üçüncü şahısların da 6502 sayılı Kanun, Yönetmelik ve bu Kılavuz dâhil olmak üzere ilgili kanun ve yönetmeliklere uymasını istemek,
  • Sosyal medya etkileyicilerinin yükümlülüklerini yerine getirmesi için çaba göstermek ve ihlallere karşı önlem almak,

ile sorumlu olacaktır.

Reklam veren, sosyal medya etkileyicilerinin kendi sorumluluğu olduğu gerekçesine dayanarak, yükümlülüklerden kaçınamayacaktır.  Reklam verenin birinci ve ikinci fıkrada belirtilen yükümlülüklere uygun hareket ettiğini ispatlaması durumunda, sosyal medya etkileyicilerinin kurallara uymasını sağlamak adına kendisinden makul olarak beklenebilecek en iyi çabayı gösterdiği kabul edilecektir.

Reklam verenler,  reklam ajansları ve mecra kuruluşu olarak sosyal medya etkileyicilerinin her biri, bu Kılavuz maddelerine uyum konusunda ayrı ayrı sorumlu kabul edilmektedir. Kılavuza uygun olmayan reklamın veya ticari uygulamanın daha sonra düzeltilmesi veya telafi edilmesi reklam verenin veya ticari uygulamada bulunanın tespit edilen aykırılığa ilişkin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır.

Yaptırımlar

Reklam Kurulunun 309 sayılı kararına istinaden hazırlanan kılavuz hükümlerine aykırılık halinde, aykırılığın niteliğine göre  6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m.61 ve 62 hükümleri uyarınca aykırılık tespit edilecek ve aynı yasanın 77. Madde uyarınca cezai yaptırımlar tatbik edilecektir.

Burada idari yaptırım kararı olarak reklam hakkında durdurma veyahut tedbiren durdurma kararı verilebilecektir. Ayrıca aykırılığın niteliğine göre 11.429-TL’ den 457.308-TL’ ye kadar idari para cezası uygulanabilecektir.

                                                                                                    Av. Ali ÖZDEMİR

                                                                                                   Göçük Hukuk Bürosu

                                                                                                          10.05.2021