Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Şirket Birleşmeleri
Şirket birleşmeleri, devrolunan şirketin malvarlığı karşılığında, bir değişim oranına göre devralan şirketin paylarının, devrolunan şirketin ortaklarınca kendiliğinden iktisap edilmesiyle gerçekleşir. Birleşmeyle, devralan şirket devrolunan şirketin malvarlığını bir bütün hâlinde devralır. Birleşmeyle devrolunan şirket sona erer ve ticaret sicilinden silinir.
Şirketler, Türk Ticaret Kanunu’nun 136. Maddesi gereğince ya “devralma şeklinde birleşme” yolu ile ya da “yeni kuruluş şeklinde birleşme” yoluyla birleşebilirler. Devralma şeklinde birleşme, bir şirketin diğer şirketi satın alma yoluyla gerçekleşirken, yeni kuruluş şeklinde birleşme ise en az iki şirketin yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleriyle gerçekleşmektedir.
Hangi Şirketler Kapsamında Birleşme Yapılabilir?
1-) Sermaye Şirketleri;
- Sermaye şirketleriyle,
- Kooperatiflerle,
- Devralan şirket olmak kaydıyla kollektif ve komandit şirketlerle birleşebilir.
2-) Şahıs Şirketleri;
- Şahıs şirketleriyle,
- Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle,
- Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle birleşebilir.
3-) Kooperatifler;
- Kooperatiflerle,
- Sermaye şirketleriyle,
- Devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle birleşebilir.
Tasfiye hâlindeki bir şirketin birleşmeye katılabilmesi için; malvarlığının dağıtılmasına başlanmamış ve devrolunan şirket olması gerekmektedir.
Yine, sermayesiyle kanuni yedek akçeleri toplamının yarısı zararlarla kaybolan veya borca batık durumda bulunan bir şirket, kaybolan sermayeyi veya gerekiyorsa borca batıklık durumunu karşılayabilecek tutarda serbestçe, tasarruf edilebilen özvarlığa sahip bulunan bir şirket ile birleşebilir.
Birleşme Halinde Ortaklık Payları ve Hakların Korunması
Devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketin payları ve hakları üzerinde mevcut olan ortaklık paylarını ve haklarını karşılayacak değerde istemde bulunma hakları vardır. Bu istem hakkı, birleşmeye katılan şirketlerin malvarlıklarının değeri, oy haklarının dağılımı ve önem taşıyan diğer hususlar dikkate alınarak hesaplanır.
Ortaklık paylarının değişim oranları belirlenirken, devrolunan şirketin ortaklarına tahsis olunan ortaklık paylarının gerçek değerlerinin onda birini aşmaması şartıyla bir denkleştirme ödenmesi öngörülebilir.
Devrolunan şirketin oydan yoksun paylarına sahip ortaklarına aynı değere denk gelmesi koşuluyla devralan şirkette oydan yoksun veya oy hakkını haiz paylar verilir.
Devrolunan şirkette mevcut bulunan paylara bağlı imtiyaz hakları karşılığında, devralan şirkette eş değerde haklar veya uygun bir karşılık verilir.
Devralan şirket, devrolunan şirketin intifa senedi sahiplerine, eş değerli haklar tanımak veya intifa senetlerini, birleşme sözleşmesinin yapıldığı tarihteki gerçek değeriyle satın almak zorundadır.
Birleşmeye katılan şirketler, birleşme sözleşmesinde, ortaklara;
- Devralan şirkette, pay ve ortaklık haklarının iktisabı ile;
- İktisap olunacak şirket paylarının gerçek değerine denk gelen bir ayrılma akçesi
arasında seçim yapma hakkı tanıyabilirler.
Bu Kanun hükmü saklı kalmak kaydıyla birlikte birleşmeye katılan şirketler birleşme sözleşmesinde, sadece ayrılma akçesinin verilmesini de öngörebilirler.
Yine devralma yoluyla birleşmede, devralan şirket, sermayesini, devrolunan şirketin ortaklarının haklarının korunabilmesi için gerekli olan miktarda arttırmak zorundadır.
Devir Kapsamında Yapılacak Olan Birleşme Sözleşmesi ve Birleşme Raporu
Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme sözleşmesi yazılı şekilde yapılmak zorundadır. Sözleşme, birleşmeye katılan şirketlerin, yönetim organlarınca imzalanmalı ve genel kurulları tarafından onaylanmalıdır.
Birleşme sözleşmesinde;
- Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,
- Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
- Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları,
- Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
- Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
- Ayrılma akçesini,
- Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,
- Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları,
- Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini, içermesi zorunludur.
Yine, birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organları, ayrı ayrı veya birlikte, birleşme hakkında bir rapor hazırlarlar. Bu raporda;
- Birleşmenin amacı ve sonuçları,
- Birleşme sözleşmesi,
- Şirket paylarının değişim oranı ve öngörülmüşse denkleştirme akçesi; devrolunan şirketlerin ortaklarına devralan şirket nezdinde tanınan ortaklık hakları,
- Gereğinde ayrılma akçesinin tutarı ve şirket pay ve ortaklık hakları yerine ayrılma akçesi verilmesinin sebepleri,
- Değişim oranının belirlenmesi yönünden payların değerlemesine ilişkin özellikler,
- Gereğinde devralan şirket tarafından yapılacak artırımın miktarı,
- Öngörülmüşse, devrolunan şirketin ortaklarına, birleşme dolayısıyla yüklenecek olan, ek ödeme ve diğer kişisel edim yükümlülükleri ile kişisel sorumluluklar hakkında bilgi,
- Değişik türdeki şirketlerin birleşmelerinde, yeni tür dolayısıyla ortaklara düşen yükümlülükler,
- Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin işçileri üzerindeki etkileri ile mümkünse bir sosyal planın içeriği,
- Birleşmenin, birleşmeye katılan şirketlerin alacaklıları üzerindeki etkileri,
- Gerekiyorsa, ilgili makamlardan alınan onaylar, hukuki ve ekonomik yönden açıklanır ve gerekçeleri belirtilmek zorundadır.
Birleşme Sözleşmesini ve Birleşme Raporunu İnceletme Yükümlülüğü
Birleşmeye katılan şirketlerden her biri, merkezleriyle şubelerinde ve halka açık anonim şirketler ise Sermaye Piyasası Kurulunun öngöreceği yerlerde, genel kurul kararından önceki otuz gün içinde;
- Birleşme sözleşmesini,
- Birleşme raporunu,
- Son üç yılın yılsonu finansal tablolarıyla yıllık faaliyet raporlarını, gereğinde ara bilançolarını,
Ortakların, intifa senedi sahipleriyle şirket tarafından ihraç edilmiş bulunan menkul kıymet hamillerinin, menfaati bulunan kişilerin ve diğer ilgililerin incelemesine sunmakla yükümlüdür. Bunlar ilgili sermaye şirketlerinin internet sitelerinde de yayımlanır.
Birleşme Kararının Alınması ve Kararın Tescili
Yönetim organı, genel kurula birleşme sözleşmesini sunar. Birleşme sözleşmesi genel kurulda;
- Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların 3/4’üyle,
- Bir kooperatif tarafından devralınacak sermaye şirketlerinde, sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların 3/4’üyle,
- Limited şirketlerde, sermayenin en az 3/4’ünü temsil eden paylara sahip bulunmaları şartıyla, tüm ortakların 3/4’ünün oyuyla,
- Kooperatiflerde, verilen oyların 2/3’ünün çoğunluğuyla; ana sözleşmede ek ödeme ve başka edim yükümlülükleri ya da sınırsız sorumluluk kabul edilmiş veya bunlar mevcut olup da genişletilmişse kooperatife kayıtlı tüm ortakların 3/4’ünün kararıyla onaylanmalıdır.
Birleşmeye katılan şirketler tarafından birleşme kararı alındıktan sonra, yönetim organları, Ticaret Sicil nezdinde tescil işlemlerini gerçekleştirmelidir. Bu kapsamda eğer devralan şirket, birleşme sebebiyle sermayesini arttırmak zorunda kalmışsa, ek olarak ana sözleşme değişikliğini de tescil ettirecektir.
Devrolunan şirket, birleşmenin ticaret siciline tescili ile dağılmış olur.
Karar, tescilin akabinde Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edilecektir.
Birleşme Kararının Sonuçları
Birleşme, ticaret sicile tescil ile geçerlilik kazanacaktır. Tescil anında, devrolunan şirketin bütün aktif ve pasifi kendiliğinden devralan şirkete geçmektedir.
Yine, devrolunan şirketin ortakları devralan şirketin ortağı olur. Ancak bu sonuç, devralan şirketin kendi adına fakat bu şirket hesabına hareket eden kişinin elinde bulunan paylar ile devrolunan şirketin kendi adına fakat bu şirket hesabına hareket eden kişinin elinde bulunan paylar için doğmayacaktır.
14.09.2021