Kasım 10, 2024
SERMAYE PİYASASI KURULU’NUN 27.10.2021 TARİHLİ TEBLİĞİ KAPSAMINDA KİTLE FONLAMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
Her geçen gün daha fazla yaygınlaşan kitle fonlaması, projelerine sermaye sağlamak isteyen girişimcilerle yatırımcı ve bağışçıları bir araya getiren bir sistemdir. Kitle fonlaması yoluyla girişimciler proje ya da ürünlerini Kitle Fonlaması Platformlarında yaptıkları tanıtımla kendilerine sermaye sağlar.
Paya dayalı kitle fonlaması yoluyla, yatırımcılar yatırım yaptıkları girişimlerde hisse sahibi olurken, borca dayalı kitle fonlamalarıda ise platforma teminat veren girişimciler hedefledikleri fonu yatırımcılardan borçlanır.
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından 27.10.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan Tebliği ile paya ve borca dayalı kitle fonlaması platformlarının kuruluşu ve işleyişine dair usul ve esaslar ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Kitle Fonlaması Platformlarının Kuruluşu
Tebliğin 5. Maddesine göre, platformların kurulabilmesi için, Anonim ortaklık olması, en az 1.000.000-TL olan sermayelerinin tamamının nakden ödenmiş olması, Tüm paylarının nama yazılı olması, Ticaret unvanında “Kitle Fonlama Platformu” ibaresinin bulunması, Esas sözleşmesinde kitle fonlamasının belirtilmiş olması, Kurucuların ehil olması ve Yönetim kurulunun asgari olarak 3 kişiden oluşması, zorunludur.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, İflas veya konkordato ilan etmiş olan, faaliyet izinleri SPK tarafından iptal edilmiş kurumlarda sorumlu bulunan, rüşvet, irtikap, dolandırıcılık gibi suçlardan mahkum olan, kişiler Platformların kurucusu, ortağı ve yönetim kurulu üyesi olamaz.
Platformların Listelenmesi
Bu şartları sağlayarak SPK izniyle kurulan platformlar faaliyetlerine başlayabilmeleri için yine SPK tarafından listelenmeleri gerekmektedir. Platformların listelenebilmesi için; kuruluş şartların kaybetmemiş, en az bir yatırım komitesi oluşturmuş, iç kontrol ve risk yönetim sistemi ile muhasebe ve operasyon birimi oluşturmuş, yeterli sayıda personel istihdam etmiş, gerekli teknolojik altyapısını MKK’nın belirlediği esaslar çerçevesinde oluşturmuş, hizmet verdiği kişilerle arasında çıkabilecek çıkar çatışmalarını önleme politikasını oluşturmuş olması gerekmektedir.
Yatırım Komitesi
Platform tarafından oluşturulacak yatırım komitesi en az 3 üyeden oluşmalı ve bu üyelerin çoğunluğunun işletmecilik, hukuki danışmanlık, teknoloji ve sanayi gibi alanlarda en az 5 yıllık tecrübeye sahip olmalıdır. Ayrıca bir üyesi platformun yönetim kurulu üyesi olmalıdır. Üyelerden en az birinin de Sermaye Piyasası Faaliyetleri Düzey 3 Lisansına sahip olması şarttır. Borçlanmaya dayalı fonlama platformlarında ise en az bir üye kredi derecelendirme lisansına sahip olmalıdır.
Bu şartların yerine getirilmesi ile birden fazla yatırım komitesi kurulabilmesi mümkündür.
Platformların Faaliyetlerine İlişkin Esaslar
Platformlar fon toplanan her bir proje için bir kampanya sayfası oluşturarak burada şirkete ilişkin açıklamaları ve duyuruları yapmalı, bu duyurularda rasyonel bir yatırımcının önemli kabul edebileceği tüm bilgilere yer verilmelidir.
Platformlar, girişim şirketlerinin başvurularını reddetmesi durumunda bunun gerekçesi ile ilgili olarak başvuru sahiplerini bilgilendirmelidir. Ayrıca kampanyalarını yürüttükleri girişimcileri yayınlanan tebliğ kapsamındaki yükümlülükleri hakkında da bilgilendirmelidir.
Tebliğe göre, Platformlar kendilerine ve yürüttükleri faaliyetlere ilişkin tanıtım ve reklamlarda yalnızca kampanya süreci tamamlanmış projelerden yararlanabilecektir.
Platformların fonlanan girişim şirketlerine danışmanlık vermesi, bunlara hedeflenen fon miktarının %20’sine kadar toplamda ise özkaynaklarının %50’sine kadar fon sağlamalarında bir sakınca yoktur.
Bununla beraber, platformlar kredi veya ödünç para işlemlerine aracılık edemez, gayrimenkule dayalı hakların alım satımı ve gayrimenkul projelerine yönelik kitle fonlaması faaliyeti yürütemez, yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişilere yönelik Türkiye’de yerleşik kişilerden fon toplanması amacıyla kitle fonlaması faaliyeti yürütemezler. Yatırımcılara yönelik yatırım tavsiyesi niteliğinde analiz yapamaz, kampanyası yürütülen projelere ait ticari ürün ve/veya hizmetlerin reklamlarını yayımlayamazlar.
Paya Dayalı Kitle Fonlaması Faaliyetlerine İlişkin Genel Esaslar
Nitelikli yatırımcı olmayan gerçek kişiler bir yıl içinde azami 50.000-TL yatırım yapabilir. Ancak bu sınır 200.000-TL’yi aşmamak kaydıyla yatırımcıların beyan ettiği yıllık net gelirin %10’u olarak uygulanabilir.
Fonlanan şirketin payları karşılığında yatırımcılardan sağlanan fonların tamamının nakden ödenmiş olması zorunludur. Bir girişim şirketi veya girişimci tarafından herhangi bir on iki aylık dönemde platformlar aracılığıyla paya dayalı olarak en fazla iki kampanya ile fon toplanabilir.
Bilgi formunda açıklanmak ve ihraç sınırını geçmemek kaydıyla paya dayalı kitle fonlaması kapsamında talep edilen fon miktarının azami %20’sine kadar ek fon toplanabilir.
Girişimlerin kampanya süresi, yatırım komitesi tarafından onaylanmış bilgi formunun kampanya sayfasında yayımlandığı tarihte başlar ve bu süre altmış günü geçemez.
Kampanya sürecinde hedeflenen tutarın üzerinde fon toplanması halinde, platform tarafından, bilgi formunda belirtilen esaslar çerçevesinde, tutarın aşan kısmının yatırımcılara iadesi sağlanır. Sürenin bitimiyle hedeflenen fonun toplanamaması halinde de yine yatırılan tutarın yatırımcılara iadesi sağlanır.
Borçlanmaya Dayalı Kitle Fonlaması Faaliyetine İlişkin Esaslar
Yatırım yapılabilecek yıllık azami sınırı paya dayalı fonlamaya ilişkin sınırlara tabi olup Nitelikli yatırımcı olmayanlar, bir projeye azami 20.000-TL yatırabilmektedir. Ayrıca, Borçlanma aracı karşılığında yatırımcılardan toplanan fonların tamamının nakden ödenmiş olması zorunludur.
Paya dayalı fonlamada olduğu gibi borca dayalı fonlamalarda da bir girişim şirketi tarafından on iki aylık dönem içinde en fazla iki kampanya ile fon toplanabilmektedir.
Bununla beraber tebliğin 19. maddesine göre borç için belirlenen vade 5 yıldan fazla olamayacak ve vade tarihinde tek seferde yerine getirilmeyecektir. Tebliğde belirtilen geri ödemeye ilişkin sınırlamalar şu şekildedir:
“Borçlanma araçlarından;
a) Vadesi bir yıldan iki yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son üç ay içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %15’i,
b) Vadesi iki yıldan üç yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son altı ay içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %25’i,
c) Vadesi üç yıldan dört yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son bir yıl içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %30’u,
ç) Vadesi dört yıldan beş yıla kadar olanların vade tarihinden önceki son bir yıl içinde geri ödeme yükümlülüklerinin en fazla %25’i, yapılabilir.”
Platformlar, kampanyalara ilişkin temerrüt oranlarını, faiz ve benzeri getiri oranlarını sürekli olarak duyurmakla yükümlüdür. Yapılacak duyurunun, işlemlerin gerçekleştirildiği anasayfa üzerinde “Temerrüt ve Faiz/Getiri Oranları şeklinde isimlendirilmesi gerekmektedir.
Borçlanmaya dayalı fon faaliyetlerinde de paya dayalı fonlamalarda olduğu gibi kampanya süresi 60 günü geçmemelidir.
Hedeflenenin üzerinde fon toplanması halinde de aşan tutarın yine platform tarafından yatırımcılara iadesi sağlanacaktır.
Fon Kullanım Yerlerine ve Girişim Şirketlerine İlişkin Esaslar
Öncelikle, toplanacak fonların ne şekilde kullanılacağına ilişkin girişim şirketi veya girişimci tarafından bir raporun hazırlanması ve bu raporun kampanya sayfasında yayımlanmış olması zorunludur. Finansmanı talep edilen projeden kaynaklanmayan borçlar için toplanan fonun kullanılamaz.
Tebliğde fon toplayabilecek girişim şirketlerine ilişkin de bazı şartlar bulunmaktadır. Tebliğin 23.maddesine göre bu şirketlerin; Teknoloji faaliyeti ve/veya üretim faaliyetinde bulunmaları ve düzenli olarak takip ve kontrol edilen tescil edilmiş internet sitelerinin bulunması zorunludur.
Bununla beraber, Halka açık ortaklıklar ve bunlar ile sermaye piyasası kurumlarının önemli etkiye sahip ortak konumunda bulunduğu şirketler paya ve borca dayalı kitle fonlaması faaliyetinde bulunamazlar.
Ayrıca, girişim şirketlerinin fonlanabilmesi için; fonlanması talep edilen proje dışında başka bir faaliyette bulunmaması ve kampanya süresi sonunda oluşacak ortaklık yapısına bilgi formunda açıkça yer verilmesi gerekmektedir.
Fonlanan şirketin feshi, konkordato için başvurması, aleyhine iflas davası açılması veya şirketin yönetim kontrolünün el değiştirmesi gibi durumlarda buna ilişkin kamuya açıklama yapılması gerekmektedir.
Stj. Av. Abdullah Haşim ALAN
02.11.2021
