BASIN KANUNUN İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANDI
Sansür Yasası, Sosyal Medya Yasası, Dezenformasyon Yasası gibi isimlerle de bilinen ve sosyal medyada halkı yanıltıcı bilgiler verilmesinin önüne geçmeyi amaçlamakla birlikte internet medyası ve sosyal medya ile ilgili yeni yaptırımlar öngören “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” (Yeni Kanun) 18 Ekim 2022 Tarihli ve 31987 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Yürürlüğe giren işbu yeni kanun ile birlikte basın özgürlüğü ve bu özgürlüğün kullanımı ile basın kartına ilişkin usul ve esasları belirlemeyi de amaç edinen 5187 Sayılı Basın Kanunu’nda birtakım değişiklikler yapılmıştır. Bu yazımızda yeni kanun ile yapılan dikkat çekici değişikliklere ve tartışılan maddelere yer verilecektir.
Öncelikle yeni değişiklik ile birlikte Basın Kartı verilmesine, iptaline ve Basın Kartı Komisyonu’na ilişkin usul ve esaslar düzenlenmiş ve ayrıca Basın kartı alabilecek kişilerde aranan şartlar da Kanun’da sayılmıştır.
İnternet haber siteleri de 5187 Sayılı Basın Kanunu’na tabi olarak süreli yayın kapsamına alınmıştır.
Yeni düzenleme ile birlikte artık internet haber sitelerinde ayrıca, faaliyet gösterdikleri iş yeri adresi, ticari unvanı, elektronik posta adresi, iletişim telefonu ve elektronik tebligat adresi ile yer sağlayıcılarının adı ve adresi kullanıcıların ana sayfadan doğrudan ulaşabileceği şekilde ve iletişim başlığı altında bulundurulacak ve bu sitelerdeki bir içeriğin ilk kez sunulmaya başlandığı tarih ile sonraki güncelleme tarihleri, her erişildiğinde değişmeyecek şekilde içeriğin üzerinde belirtilmek zorunda olacaktır.
Yeni Kanunun 6. Maddesi ile 5187 sayılı Basın Kanununun 10 uncu maddesinin başlığı “Teslim ve muhafaza yükümlülüğü” olarak değiştirilmiş ve basımcının, bastığı her türlü yayının nüshasını Cumhuriyet Başsavcılığına teslim etme yükümlülüğünün yanına bir yayını belirli bir süre muhafaza etme yükümlülüğü eklenmiştir.
Yeni değişiklik ile birlikte İnternet haber sitesinde yayınlanan içerikler, gerektiğinde talep eden Cumhuriyet Başsavcılığına teslim edilmek üzere doğruluğu ve bütünlüğü sağlanmış şekilde iki yıl süre ile muhafaza edilecek ve yargı mercileri tarafından yayının soruşturma ve kovuşturma konusu olduğunun internet haber sitesine yazılı olarak bildirilmesi hâlinde, bu işlemlerin sonuçlandığının bildirilmesine kadar soruşturma ve kovuşturma konusu yayın kaydının saklanması zorunlu hale gelecektir.
Kişilerin internette yer alan birtakım haberler nedeniyle zarar görme tehlikesini azaltmak amacıyla yapılan bir diğer düzenleme ise şu şekildedir;
İnternet haber sitelerindeki sorumlu müdür, haber nedeniyle zarar gören kişinin düzeltme ve cevap yazısını artık hiçbir düzeltme ve ekleme yapmaksızın, yazıyı aldığı tarihten itibaren en geç bir gün içinde, ilgili yayının yer aldığı sayfa ve sütunlarda, URL bağlantısı sağlanmak suretiyle, aynı puntolarla ve aynı şekilde yayımlamak zorundadır.
Yayın hakkında verilen erişimin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması kararının uygulanması ya da internet haber sitesi tarafından içeriğin kendiliğinden çıkarılması durumunda, düzeltme ve cevap metni ilgili yayının yapıldığı internet haber sitesinde ilk yirmi dört saati ana sayfada olmak üzere bir hafta süreyle yayımlanacaktır.
Yeni Kanunun yürürlüğe girdiği tarih olan 18 Ekim 2022 tarihinden önce faaliyet göstermekte olan internet haber sitelerine bu Kanunda öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmeleri için yürürlük tarihinden itibaren üç ay süre verilmiştir.
Yeni Kanun ile birlikte yürürlüğe giren ve kamunun en çok dikkatini çeken bir diğer değişiklik ise 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa 217 nci maddesinden sonra gelmek üzere eklenen ve “Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” başlıklı 217/A maddesidir.
İlgili madde şu şekildedir;
“Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma”
MADDE 217/A- (1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(2) Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.”
Türk Ceza Kanunu’na eklenen işbu yeni madde, madde başlığı ve içeriğinde yer alan “halkı yanıltıcı ve gerçeğe aykırı bilgi”yi objektif ve somut bir şekilde değerlendirip tespit edebilecek bir ölçütün olmaması nedeniyle Yeni Kanun’un en tartışmalı maddelerinden birisi haline gelmiştir.
Bununla birlikte TCK’ya eklenen işbu yeni suç tanımı, Yeni Kanun kapsamında yapılan bir diğer değişiklik ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 286. Maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendine bir alt bent şeklinde eklenerek, temyiz edilemeyecek kararlar kapsamında olsa dahi belirli suçlar için bölge adliye mahkemesi ceza daireleri tarafından verilen ve temyiz edilebilecek kararlar arasında sayılmıştır.
Yeni Kanun ile birlikte sosyal medya platform temsilcileri yönünden de düzenlemeler öngörülmüştür;
Sosyal medya platform temsilcilerinin gerçek kişi olmaları halinde Türk vatandaşı olmaları ve Türkiye’de ikamet etmeleri şartı getirilmiştir. Sosyal medya platformuna Türkiye’den günlük erişimin on milyondan fazla olması hâlinde; yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından belirlenen gerçek veya tüzel kişi temsilci teknik, idari, hukuki ve mali yönden tam yetkili ve sorumlu olup bu temsilcinin tüzel kişi olması hâlinde doğrudan sosyal ağ sağlayıcı tarafından sermaye şirketi şeklinde kurulan bir şube olması zorunlu hale getirilmiştir.
Ayrıca sosyal ağ sağlayıcı, kullanıcılara öneriler sunarken hangi parametreleri kullandığına internet sitesinde açık, anlaşılır ve kolaylıkla ulaşılabilir şekilde yer vermekle ve çocuklara özgü ayrıştırılmış hizmet sunma konusunda gerekli tedbirleri almakla sorumlu tutulmuştur.
Yeni Kanun ile “5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanununun” ek 4. Maddesine eklenen fıkra ile; Türk Ceza Kanununda yer alan “Çocukların cinsel istismarı, Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma, Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak, Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar ile Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk” suçlarına konu internet içeriklerini oluşturan veya yayan faillere ulaşmak için gerekli olan bilgiler soruşturma aşamasında Cumhuriyet savcısı, kovuşturma aşamasında yargılamanın yürütüldüğü mahkeme tarafından talep edilmesi üzerine ilgili sosyal ağ sağlayıcının Türkiye’deki temsilcisi tarafından adli mercilere verilmesi zorunlu hale getirilmiş ve verilmemesi durumunda uygulanacak yaptırımlar da yine kanunda belirtilmiştir.
Basın Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 20 nci, 21 inci, 22 nci, 25 inci, 26 ncı ve 27 nci maddeleri ile 28 inci maddesinin (a) ve (b) bentleri hariç diğer bentleri 1/4/2023 tarihinde, diğer hükümleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girecektir.
Yönetmeliğin tam metnine ulaşmak için tıklayınız.
Stj. Av. Melisa ZALALTINTAŞ
21.10.2022