Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Nedir?
İzale-i Şuyu veya daha çok bilinen adı ile Ortaklığın Giderilmesi davası, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya bir taşınmaz mal üzerinde ortaklar arasındaki paydaşlığa son vermek amacıyla başvurulan bir dava türüdür.
Paydaşlar aralarında anlaşarak malı nasıl pay edeceklerine dair bir anlaşma (Taksim vs.) yaparak karar verebilirler. Anlaşamadıkları durumda ise Ortaklığın giderilmesi davasını açma hakkı paydaşlar veyahut ortak maliklere tanınmıştır. Paydaşlar bu davayı beraber açabilecekleri gibi her biri ayrı ayrı da bu davayı açabilmektedir. Bununla beraber bu iki farklı duruma göre karşı tarafın kim olacağı sorusu gündeme gelmektedir. Bu durumlarda ise;
- Tek bir paydaşın davayı açtığı durumda, kendisi dışındaki tüm paydaşları taraf olarak göstererek bu davayı açmak,
- Birden fazla paydaşın davayı açtığı durumda ise kendileri haricindeki tüm diğer paydaşları taraf olarak göstererek bu davayı açmak zorundadır.
Ortaklığın giderilmesi davalarında, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 4/1 (b) uyarınca, söz konusu malın değeri veya ne olduğuna bakılmaksızın görevli mahkemeler Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Bununla beraber taşınmazlardan doğan davalarda HMK’NIN 12. maddesi uyarınca, taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkili mahkemedir.
Ortaklığın Giderilmesinin (İzale-i Şuyunun) Farklı Türleri Var Mıdır?
TMK gereğince Ortaklığın Giderilmesi Davası 2 farklı türden oluşmaktadır;
- Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi:
Taşınır veya taşınmaz malın taraf sayısına göre aynen bölünmesidir. Aynen Taksim Suretiyle ortaklığın giderilmesi pek rastlanan bir durum değildir. Bunun sebebi ise aynen taksimde taksim edilen mal varlığı eşit oranda ve bölünen parçaların aynı özellikte olması gerekmektedir. Örneğin, değeri eşit iki parçaya bölünebilen bir arsanın ikiye bölünmek istenmiştir. Ancak bu yolla ortaklığın giderilmesi pek mümkün olmamaktadır. Bunun sebebi ise yukarıda izah edildiği üzere arsanın birebir aynı özelliklerle taksim edilemeyecek oluşudur.
- Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi:
Satış suretiyle ortaklığın giderilmesi, taşınır veya taşınmaz malın aynen taksim edilemediği gerekçesiyle, umuma açık satışla veyahut hissedarlar arasında satış yoluna gidilerek bedelinin paydaşlar arasında bölüştürülmesi şeklinde yapılır.
Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davalarında Arabuluculuk Zorunlu Mudur?
Ortaklığın giderilmesi davalarında, dava açılmadan önce arabuluculuk başvurusu yapılması zorunlu hale gelmiştir. 7445 sayılı kanun 5 Nisan 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış ve 01.09.2023 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yürürlüğe girmiş olan bu değişiklikle beraber 01.09.2023 tarihinden sonra arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılmış olan ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davası usulden reddedilecektir.
Ortaklığın Giderilmesi (İzale-i Şuyu) Davalarında Zorunlu Arabuluculuğun Faydaları Nelerdir?
Ortaklığın giderilmesi sürecinde tarafların arabulucuya başvurmaları kişilere birçok yönden avantajlar sağlamaktadır. Taraf sayılarının çok fazla olması nedeniyle ihtiyari/zorunlu dava arkadaşı olarak yürüttükleri dava süreçlerinde iletişim eksikliği yaşamaktaydılar. Yargılama giderleri ise her durumda yüksek meblağlara çıkmaktaydı. Malın aynen taksiminin mümkün olmaması veya taksim edilmesinde anlaşılamaması sebebiyle, satılması zor olan bir eşya/mal üzerinden gerçekleşen satışlarda tarafların memnun olmadıkları durumlar ortaya çıkmaktaydı. Ayrıca ülkemizde davaların sonuçlanma süreçlerinin uzun sürdüğü tartışmaya mahal olmayan bir gerçektir. Bu nedenlerle, hızlı, tarafları memnun eden ve kesin bir sonuç arayan tarafların, dava açmadan önce arabulucuya gitmesinin zorunluluk haline gelmesi herkes açısından en makul çözüm yolu olmuştur.
Stj. Av. Sezer Sarı