Kasım 10, 2024
ANONİM ŞİRKETLERDE PAY BEDELİNİ İFA YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE ISKAT PROSEDÜRÜ
Anonim şirketlerde gerek kuruluş aşamasında gerekse de sermaye artırımı sürecinde ortakların pay bedelini ifa yükümlülüğü bulunmaktadır. Özellikle kuruluş ve sermaye artırımı süreçlerinde pay bedelinin 1/4 ‘ lük kısmını ifa eden ortakların devam eden 2 yıllık süreçte bakiye pay bedeli ödeme borcunu ifa etmemesi sıkça karşılaşılan bir durumdur.
Türk Ticaret Kanunu m.482 vd. maddelerinde pay bedelini ifa borcunda temerrüde düşen pay sahiplerinin sorumluluğu ve ıskat prosedürü ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
Ödemeye Çağrı
TTK/481 uyarınca pay sahipleri tarafından ödenmesi gereken pay bedelleri, yönetim kurulu tarafından, esas sözleşmede başkaca hüküm bulunmadığı takdirde, pay sahiplerinden ilan yoluyla istenmektedir. İlanda, ödenmesi istenen sermaye borcunun oranı veya tutarı ile ödeme tarihi ve ödemenin nereye yapılacağı açıkça belirtilir.
Ayrıca hissedarlar için öngörülmüş ikincil yükümlülüklerin mevcut olması halinde, bu hususta ayrıca esas sözleşmede sözleşme cezası da öngörülebilmektedir.
TTK/481 hükmü uyarınca yapılan işbu çağrı ıskat prosedürün uygulanması için yeterli değildir. Iskat sürecinin yürütülebilmesi için aşağıda ayrıntılı olarak açıklanacak prosedürün eksiksiz olarak uygulanması gerekmektedir.
Pay Bedelini Ödemede Temerrüt Sebebiyle Pay Sahibinin Sorumlulukları ve Iskat Usulü
TTK/482 uyarınca Sermaye koyma borcunu süresi içinde yerine getirmeyen pay sahibi, ihtara gerek olmaksızın, temerrüt faizi ödemekle yükümlüdür. Esas sözleşmede hüküm bulunması koşulu ile pay sahipleri, temerrüt hâlinde, sözleşme cezası ödemekle zorunlu tutulabilmektedir. Ayrıca şirketin tazminat hakları saklıdır.
Bunun yanında yönetim kurulu, mütemerrit pay sahibini, iştirak taahhüdünden ve yaptığı kısmi ödemelerden doğan haklarından yoksun bırakmaya ve söz konusu payı satıp yerine başkasını almaya ve kendisine verilmiş pay senedi varsa, bu pay senetlerini iptal etmeye yetkilidir. İptal edilen pay senetleri ele geçirilemiyorsa iptal kararı TTK/35 uyarınca yazılı gazetede ve ayrıca esas sözleşmenin öngördüğü şekilde ilan edilmelidir.
Pay sahibi hakkında sözleşme cezası ve ıskat sürecinin yürütülebilmesi için TTK/483 hükmünde yer alan usulün harfiyen uygulanması gerekmektedir. İlgili madde uyarınca yönetim kurulu tarafından, mütemerrit pay sahibine, TTK/35 uyarınca yazılı gazete ile esas sözleşmenin öngördüğü şekilde ilan yoluyla şirketin internet sitesinde de yayımlanacak bir mesajla ihtarda bulunulmalıdır. Bu ihtarda, mütemerrit pay sahibinin temerrüde konu olan tutarı bir ay içinde ödemesi, aksi hâlde, ilgili paylara ilişkin haklarından yoksun bırakılacağı ve sözleşme cezasının isteneceği belirtilmelidir.
Nama yazılı pay senetlerinin sahiplerine bu davet ve ihtar, ilan yerine, iadeli taahhütlü mektupla ve internet sitesi mesajı ile yapılabilmektedir. Bir aylık süre, mektubun alındığı tarihten başlayacaktır.
Süreç sonunda pay sahibi tarafından pay bedelinin ifa edilmemesi halinde Yönetim Kurulu TTK/482/2 uyarınca söz konusu payı satıp yerine başkasını almaya ve kendisine verilmiş pay senedi varsa, bu pay senetlerini iptal etmeye karar verebilecektir. Mütemerrit pay sahibinin paylarının satılarak yerine yeni bir ortağın alınması halinde dahi mütemerrit pay sahibi, yeni pay sahibinin ödemelerinden açık kalan tutar için şirkete karşı sorumlu olacaktır.
Türk Ticaret Kanunu uyarınca anonim şirket ortaklarının şirkete karşı en önemli sorumluluğunun pay bedelini ifa olduğu ortadadır. TTK/480 vd. hükümleri incelendiğinde pay bedelinin ifa edilmemesi halinde şirketin yetkilileri göz önüne alındığında kanun koyucu tarafından sermaye koyma borcuna verilen önem kendisini göstermektedir.
Yazımızda da anlatıldığı üzere kanun koyucu ıskat usulü için son derece sıkı bir prosedür öngörmüştür. Yönetim kurulu tarafından bu kurallara harfiyen riayet edilerek ıskat süreci yürütülmelidir.
Av. Ali ÖZDEMİR
27.07.2021
