Kasım 10, 2024
AİLE ANAYASASI FIRTINALI GÜNLERDE DÜMEN TUTMANIZA YARDIMCI OLUR
Kriz günleri, farkındalık günleridir. Aile Anayasası da, zor günlerde seyre devam edebilmek için önemli bir araçtır.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 11.03.2020 itibariyle Pandemi ilan ettiği Covid-19 salgını hepimize çok şey öğretiyor. Beklenmedik şekilde satışların düştüğü, pazarın daraldığı, alışkın olmadığımız bir fırtınada dümen tutmaya çalışıyoruz.
Aile işletmenizde bir taraftan bu dış etmenlerden etkilenmeden fırtınada yol almaya devam ederken, bir taraftan da iç etmenlerle, çekişmelerle, kararsızlıklarla mücadele edebiliyor. Bu süreçlerden olumsuz etkilenen bazı işletmeler dağılmanın eşiğine bile gelebiliyor.
Mesleki tecrübelerimiz; hep ortağına, eşine, yol arkadaşına, karşısındakine üstün gelmek isteyenlerin vakıalarıyla dolu… Elbette ki tüm ticari ortaklıklar güzel dilekler, iyi duygular ve karşılıklı iyi niyet prensipleri ile başlıyor da..
– Diyelim ki işletme para kazandı, o zaman kârı paylaşsak mı sermaye mi yapsak, sen az çalıştın, ben çok çalıştım, senin müşterindi benim tedarikçimdi diye uzayıp giden bir sorun silsile ile karşı karşıya kalınabiliyor. Bir de oyunun tersi var ki; orada da, işletme içindeki karşılıklı suçlamalar eşliğinde karşılanmaya çalışılan mali ve finansal problemler baş gösteriyor.
Peki ya siz ? Kurduğunuz işletmeyi gelecek nesillere taşımayı hayal eden ama bugüne kadar gerekli önlemleri almayı düşünmemiş veya yeterli seviyede gerçekleştirememiş büyük patron.. Ya da aile işletmesini devralmaya niyetlenmiş veya çoktan dümenin başına geçmiş yeni jenerasyon..
Her çalışan; refahın var olduğu, kazancın hak ve adalete uygun şekilde dağıtıldığı, eğitimli ve nazik insanların çalıştığı, çalışana verilen insani değerin yüksek olduğu, sağlık, sanat gibi yan menfaatlerin bulunduğu bir işletmede çalışmak ister.
- Peki siz böyle bir işletmeyi kurmak için gerekli altyapıyı hazırladınız mı?
- Aile şirketinizin kültürünü oluşturan değerlerinizi, güçlü yönlerinizi, gelecek vizyonunuzu, misyonunuzu tanımladınız mı?
- Sizden sonra başa kim geçecek?
- Hangi oğlunuz – kızınız kartal yuvasında oturacak?
- Onu kartal yuvasına taşıyan süreçte hangi eğitim, nitelik ve yeteneklere haiz olmalı ki onu seçesiniz?
- Sırf biyolojik olarak çocuğunuz diye aile işletmenizi yönetmeye ehil mi?
- Yeterince ehil olduğunu nasıl veya kimler belirleyecek?
- Hangi kriterleri yerine getirirse tamam bu çocuk olmuş diyeceksiniz?
- Peki ya daha sonra aileye katılacak, gelinler – damatlar – kardeş çocukları – torunların aile işletmesindeki gelecekleri nasıl şekillenecek?
Alttan gümbür gümbür gelen yeni kuşaklara kayıtsız kalamazsınız… Onlar şirketinizde hangi koşullarda ve ne zaman hissedar veya yönetici olacaklar? Malum yeni kuşak beklemekten çabuk sıkılıyor… Herkesin gözü kartal yuvasında olacağına göre, yekdiğerinin gözünü oyan mı kazanacak yoksa liyakat prensibiyle aile meclisince seçilen mi?
Esas soru şimdi geliyor hazır olun…
- Siz koltuğunuzu devretmeye hazır mısınız?
- Yetkilerinizi paylaşabilecek misiniz?
- Sizden sonraki neslin işi yanı nitelikte yürütebileceğine güvenebilecek misiniz?
- İşlerine karışmadan durabilecek misiniz?
- Ya da tam tersi, yeter bu kadar çalıştığım deyip kendinizi denize, bahçeye gezmeye, aileye veya torunlara mı adayacaksınız?
İşte burada çözüm olarak Aile Anayasaları gündeme gelmektedir.
İşte Aile Anayasası…
Aile Anayasaları; gelecekteki değişimlere ya da sorunlara karşı sigorta görevi görecek ve paydaşlara kriz ve fırtınalı zamanlarda oyunun ana hatlarını şimdiden belirleyebilecek bir hareket alanı sağlamaktadır.
Aile Anayasası’nda özetle; Ailenin temel değerleri, yönetimi, vizyon ve misyonu, sosyal sorumlulukları, yeni yatırımlar yapabilmesi ve yeni işlere girilmesine ilişkin kuralları, hissedar olmayı sağlayan koşulları, hisse devirleri ve satışlara ilişkin hükümleri, gelecekteki şirket yöneticilerinin ve aile başkanlarının seçilmesi, genç jenerasyonun yetiştirilmesine ilişkin süreçler, aile üyelerinin şirket içi veya dışında çıkabilecek uyumsuzlukları nasıl çözüleceğini, aile üyelerinin şirket içindeki istihdamı ve ücretlerine ilişkin politikaları, aile serveti ve malvarlığının yönetimini, Aile anayasası kurallarına aykırı eylemlere verilecek yaptırımların düzenlenmesi düzenlenebilir.
Aile Anayasası önceki örneklerden alıntılanmış metinleri kopyalayıp yapıştırmak yerine, aile üyelerinin katılımı ile hazırlanan, aileye özgü analizler içeren ve tüm aile üyelerince benimsenen bir içeriğe sahip olması esaslı unsur olmalıdır. İçerik hazırlanırken profesyoneller ve danışmanlardan da destek alınmalı, Aile Anayasası’nın aile içinde bir sosyal mutabakat metni statüsünde olacağı asla unutulmamalıdır.
İş hayatında sözleşmeler geminin limandan ayrılması gibidir. Açık denizde her zaman durgun suda gidemezsiniz. Fırtınalı günlerde önceden öngörülememiş bir küçük delik, tüm geminin su alıp batmasına sebep olabilir.
Aile işletmelerinin geleceğini şekillendiren Aile Anayasası, işletmenizin sürekliliği ve yönetimin kurumsallaşması için fırtınalı günlerde en sağlam yol haritanız olacaktır.
Sevgi ve Saygılarımla
Emre Göçük / Avukat
