Kasım 10, 2024
NFT’LERİN (NON-FUNGİBLE TOKEN) HUKUKİ BOYUTU VE KULLANIM ALANLARI HAKKINDA
Gelişen teknolojinin hayatımıza kattığı ve son günlerde sıkça duyduğumuz NFT’ler (Non-Fungible Token) yavaş yavaş hayatımızda kendisine yer bulmaya başlıyor. NFT’ lerin kullanım alanları günden güne genişlerken ülkemizde ve dünyada bu kullanım alanlarını daha da genişletecek yeni girişimler ortaya çıkmaktadır.
Blokchain teknolojisinin, hayatımızın hemen her alanına dokunan ve devrim niteliğindeki özelliklerinden bir tanesi de NFT’ lerdir. NFT’ ler esasen Ethereum blok zincirinin bir parçası olsa da diğer blok zincirlerin de kendi ağları üzerinde NFT’ lerin bir başka versiyonunu geliştirmesi teknik olarak mümkündür. Son zamanlarda Ethereum Blok Zinciri üzerindeki Gas Fee (Gwei)[1] – ağ ücreti olarak tanımlamak mümkündür – artışı ve Ethereum 2.0 güncellemesindeki belirsizlik sebebiyle diğer blok zincirler üzerinde NFT çalışmaları hızlanmıştır.
NFT Nedir?
NFT’ nin (Non-Fungible Token) Türkçemizdeki karşılığı literatürde “gayri misli token”/”takas edilemez token” olarak kabul görmektedir. En basit tanımı ise blok zincirler üzerindeki değiştirilemez veri birimi olmasıdır. Bitcoin, Ethereum ya da ERC-20 tokenlerinin “misli” niteliği mevcut iken NFT’ler gayri misli niteliğe sahiptir.
Bu teknik ve karmaşık düzeni örneklemek gerekirse, NFT teknolojisi ile bir fotoğrafı, resmi, videoyu, müziği, tweeti, bir sosyal medya gönderinizi, tasarımlarınızı blok zincir üzerine değiştirilemez şekilde işleyebilir ve NFT’ nizi oluşturabilirsiniz. Oluşturduğunuz bu NFT’ leri ise NFT marketler üzerinden satışa koyabilirsiniz.
Bir Mona Lisa tablosunun milyonlarca çeşit versiyonu olsa, tekrar tekrar resmedilse dahi Da Vinci’ nin ürünü olan ilk tablo en değerlisidir. NFT’ leri de bu şekilde düşünebilirsiniz. Çektiğiniz bir fotoğrafın yüzlerce örneği olsa da blok zincir üzerinde yer alacak olan sizin fotoğrafınızdır. Bunu ispata yarayan şey ise “akıllı sözleşmeler” şeklindeki yazılım kodlarından oluşan NFT’ lerdir.
Yukarıda dile getirdiğimiz üzere NFT’ lerin satışı mümkün olup, akıllı sözleşmeler ile telif hakkı kuralları belirlenebilmektedir. Birçok NFT market platformunda eserin yaratıcısı olarak telif hakkı yüzdenizi belirleyebilirsiniz. Bu şekilde NFT’ nin her satışından belirli telif hakkı yüzdesi alabilirsiniz.
Son zamanlarda mobil oyunlarda NFT’ ler sıkça gündeme gelmektedir. Ödüller ya da oyun içi eşya alım ve satımlarında NFT kullanımının arttığı gözlemlenmektedir. Mobil oyun konusunda dünya ile rekabet eden türk mobil oyun geliştirici ve yayıncılarının da bu rekabete dahil olabilmesi için NFT konusunda yasal düzenleme gerekliliğini arttırmaktadır.
NFT’ lerin Türk Hukukundaki Yeri
NFT hususunda Türk Hukuku’ nda herhangi bir spesifik düzenleme bulunmamaktadır. Türk Hukuk sisteminde gelişen blokchain teknolojisi hakkında herhangi bir düzenleme mevcut olmadığı gibi, bu konuda mevcut bir çalışma olduğu da deklare edilmemiştir.
Amerika Birleşik Devletleri başta olmak üzere birçok ülkede blokchain teknolojisi ve kolları hakkında gerekli regülasyonlar gerçekleşmesine rağmen Türk Hukuk sitemi NFT Hukuku konusunda G20 ülkelerine göre nispeten yavaş kalmaktadır.
Blokchain teknolojisinin kullanım alanı arttıkça yapılacak yasal düzenlemeler ve karmaşıklık artacak ve sonradan gerçekleşecek uyum zorlaşabilecektir. Bu sebeple bir an evvel blokchain teknolojisi hukuk sistemimize alınmalı ve gelişen teknoloji ile paralel şekilde gerekli yasal düzenlemeler ivedilikle yapılmalıdır.
NFT’ ler özelinde ise her haliyle günümüz teknolojisini karşılamayan ve hukuki uyuşmazlıklara çözüm bulmakta yetersiz olan Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ivedilikle modern sisteme adapte edilmeli ve mevcut teknolojik gelişmelere uygun ve uyuşmazlıklara çözüm yaratan yapıya kavuşturulmalıdır.
NFT’ lerin değiştirilemez yapısı dikkate alındığında eser sahipliği konusunda ciddi bir ispat aracı olduğu tartışmasızdır. Blokchain teknolojisine ilgi ve sisteme güvenin her geçen gün arttığı bir ortamda yasamızda bu konuda bir düzenleme yapılması gerektiği açıkça ortadadır.
Türk Hukuku’ nda NFT’ ler konusunda ayrıntılı düzenleme bulunmasa dahi eser sahipliğinin mevcut yasal düzenlemeler ile de korunabildiğini hatırlatmak isteriz.
Mevcut sistemde NFT ödemelerinin ve ağ ücretlerinin kripto para ödemeleri ile ilerlediği düşünüldüğünde ise mal ve hizmet alım-satım işlemlerinde kripto varlık kullanımına Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik ile getirilen yasak kaldırılmalıdır. Teknik olarak, yasağa rağmen uluslararası platformlardan yararlanılarak NFT yaratılması ve alım-satım işlemlerine konu edilebilmesi mümkündür.
Gündemde Yer Bulan Bazı NFT Satışları
Örnek satışlardan bazıları ise şu şekildedir:
- Twitter CEO’ su Jack Dorsey’ in attığı ilk tweet açık arttırma ile 2.9 Milyon Dolara satılmıştır.
- Beeple’ın “The First 5000 Days” adlı NFT sanat eseri müzayede ile 69.3 milyon dolara satılmıştır.
- “Nyan Cat” adlı eser 590 bin dolara satılmıştır.
Sonuç
NFT özelinde gelişen blokchain teknolojisi hakkında teknolojik uyumun yanı sıra hukuki uyumun da sağlanması ve teknolojik rekabete dahil olunması yönünden son derece önemlidir. Ülkemizde blokchain teknoloji ne yazık ki kendisine sadece kripto varlık alım-satım işlemlerinde yer bulabilmiş olsa da kripto paralar blokchain teknolojisinin sadece küçük bir kısmıdır. Blokchain teknolojisi sanattan sağlığa, lojistikten tedariğe onlarca sektörde kullanılmaktadır.
Ülkemizin blokchain teknolojisinde dünya ile rekabet edebilmesi için ivedilikle, teknolojinin ülkemizdeki kullanım alanları genişletilmeli ve gerekli regülasyonlar ivedilikle gerçekleştirilmelidir.
Av. Ali ÖZDEMİR
Göçük Hukuk Bürosu
10.09.2021
[1] https://www.coinkolik.com/ethereum-gas-nedir-adim-adim-ethereum-gas-rehberi/
