Kasım 10, 2024
Kişilik hakkı, kişinin maddi-manevi bütünlüğünü kapsayan bir kavramdır. Anayasamızın 5.maddesinde kişilik hakkının korunması devletin temel görevleri arasında sayılmıştır. Türk Medeni Kanunu’nun 24.maddesine göre de kişilik hakkına saldırılan kimse saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir.
Özel hayat ise, insanların herkese aktarmak istemediği, kendine özgü olan yaşamını kapsamaktadır. En temel haklardan biri olan özel hayatın gizliliği hakkı Anayasa’nın 20.maddesinde koruma altına alınmıştır. Ayrıca, özel hayatın gizliliğini ihlal Türk Ceza Kanunu’nun 134.maddesinde de suç olarak düzenlenmiştir.
Günümüzde bilgi iletişim teknolojilerinin ve dolayısıyla internet kullanımının hızla gelişmesiyle birlikte kişilik haklarına ve özel hayata yönelik ihlaller hızla artmaya başlamıştır. Dolayısıyla, kişilik haklarının ve özel hayatın internet ortamında da korunması için özel bir düzenleme getirilmesi kaçınılmaz hale gelmiş ve 2007 yılında internet yayınları yoluyla işlenen suçların önlenmesi amacıyla 5651 sayılı kanun yürürlüğe girmiştir.
KİŞİLİK HAKLARININ İHLALİ NEDENİYLE İÇERİĞİN ÇIKARILMASI VE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
5651 sayılı kanunun 9.maddesinin 1.fıkrasına göre -Anayasa ve Medeni Kanun’daki hükümlere paralel olarak- Bir kimsenin kişilik haklarını ihlal edecek şekilde video, resim, haber, yorum vb. içeriklerin internet ortamında paylaşılması halinde, kişilik hakkı ihlal edilen kimse, içeriğin çıkarılmasını veya erişimin engellenmesini isteyebilecektir.
Bu maddeye göre, mağdur, içerik sağlayıcısından (veya ulaşamaması durumunda yer sağlayıcısından) içeriğin kaldırılmasını isteyebilir veya doğrudan Sulh Ceza Hakimliğinden erişimin engellenmesi veya içeriğin çıkarılması talebinde bulunabilir.
Sulh Ceza Hakimliği en geç 24 saat içinde kararını duruşmasız olarak vermektedir. Daha sonra bu karar Erişim Sağlayıcıları Birliği’ne gönderilir. Birlik tarafından ise gecikmeksizin erişim sağlayıcısına gönderilir. Erişim sağlayıcı, kararı 4 saat içinde uygulamak zorundadır. Aksi takdirde, kararın gereğini yerine getirmeyen sorumlu, beş yüz günden üç bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
Erişim engellenmesine konu olan içerik, içerik sağlayıcısı tarafından yayından çıkarılırsa hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalacaktır.
Sulh Ceza Hakimliği kararını verirken yalnızca kişilik hakkını ihlal eden bölümle ilgili olarak erişim engellenmesi kararı verir (URL vb. şeklinde).
Zorunlu olmadıkça sitenin veya yayının tümüne yönelik bir erişim engelleme kararı verilmez. Ancak hakim, URL adresi belirterek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine kanaat getirirse, gerekçesini de belirtmek kaydıyla internet sitesinde tüm yayına yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı verebilir.
Unutulmamalıdır ki, Sulh Ceza Hakimliğinin kararına karşı Ceza Muhakemeleri Kanunu’nun genel hükümlerine göre itiraz etmek mümkündür.
Kanun aynı içeriğin başka sitelerde yayınlanmasını da önlemektedir. Şöyle ki, önceden içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verilen içerikler başka internet adreslerinde yayınlanırsa hak ihlaline uğrayan kişi doğrudan Erişim Sağlayıcıları Birliğine başvurarak yeni bir karar almaksızın mevcut kararın diğer siteler için de uygulanmasını talep edebilmektedir.
Ayrıca hakkı ihlal edilen kişiye getirilen diğer bir koruma ise isminin ilgili sitelerle ilişkilendirilmemesi hakkıdır. Bu kapsamda, kişi talep ederse hakim, başvuranın adının karara konu internet adresleri ile ilişkilendirilmemesi kararı verebilir. Kararda Erişim Sağlayıcıları Birliği tarafından hangi arama motorlarına bildirim yapılacağı da gösterilir.
ÖZEL HAYATIN GİZLİLİĞİ NEDENİYLE İÇERİĞE ERİŞİMİN ENGELLENMESİ
2014 yılında 5651 sayılı kanunda çeşitli değişiklikler yapılmış ve özel hayatın gizliliğinin korunmasına ilişkin olan 9/A maddesi kanuna eklenmiştir. Bu maddenin ilk fıkrasına göre bir internet yayınıyla özel hayatının gizliliği ihlal edilenler doğrudan Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na başvurarak içeriğe erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanmasını talep edebilmektedir.
Yapılan bu talepte, gizliliği ihlal eden yayının tam adresi (URL), hangi açılardan hakkın ihlal edildiğine ilişkin açıklama ve kimlik bilgilerini ispat edecek bilgilere yer verilir. Bu bilgilerde eksiklik olması durumunda ise Kurum, talebi işleme koymayacaktır.
Talebin eksiksiz olarak yapılması durumunda BTK Başkanı, kendisine gelen bu talebi, uygulanması için Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderir ve erişim sağlayıcıları bu talebi en geç dört saat içinde yerine getirir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde ise doğrudan BTK başkanının emriyle kurum tarafından erişimin engellenmesi tedbiri uygulanır.
Erişimin engellenmesi talebinde bulunan kişiler, kuruma başvuru anından itibaren yirmi dört saat içinde talebini Sulh Ceza Hakimliğinin onayına sunar. Hakim, özel hayatın gizliliğinin ihlal edilip edilmediğine ilişkin değerlendirmesini yaparak en geç kırk sekiz saat içinde kararını açıklar ve bu kararı doğrudan kuruma (BTK) gönderir. Aksi halde erişimin engellenmesi tedbiri kendiliğinden ortadan kalkacaktır.
Stj. Av. Abdullah Haşim ALAN
30.09.2021
